Thanh Oai là huyện ngoại thành của thủ đô Hà Nội, có bề dày lịch sử văn hóa, truyền thống anh hùng cách mạng với nhiều các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể đặc sắc.
Thanh Oai là một trong những địa phương có số lượng di tích lớn của Thành phố, bao gồm 266 di tích lịch sử văn hóa (69 di tích cấp quốc gia, 72 di tích cấp Thành phố, 08 di tích lịch sử cách mạng tiêu biểu, trên 100 di tích chưa xếp hạng), 51 làng nghề truyền thống tiêu biểu, 46 nhà khoa bảng được ghi danh ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám; cùng nhiều ẩm thực đặc sắc. Với những tiềm năng, thế mạnh của huyện giáp với nội thành, trong những năm qua, đặc biệt những năm gần đây cùng với sự quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn của Thành phố, các sở ban, ngành, huyện Thanh Oai đã hết sức quan tâm, chỉ đạo quyết liệt nhằm phát triển sự nghiệp văn hóa gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện và đã đạt được những kết quả quan trọng góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, từng bước đưa du lịch Thanh Oai trở thành ngành kinh tế quan trọng của huyện.
Bên cạnh đó, huyện Thanh Oai đứng trong tốp đầu thành phố về số lượng, chất lượng các danh hiệu văn hóa, tính đến năm 2020 toàn huyện có: 90% gia đình đạt danh hiệu văn hóa; 86,4% làng, tổ dân phố đạt danh hiệu làng văn hóa; 74,6% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt danh hiệu đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; 10 xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới. Đặc biệt Thanh Oai đã có 03 làng, tổ dân phố văn hóa kiểu mẫu. Quy ước, hương ước làng được bổ sung, sửa đổi kịp thời và thực hiện có hiệu quả; nếp sống văn hóa trong việc cưới, việc tang, lễ hội ngày càng tiến bộ; công tác tổ chức lễ hội chặt chẽ, đúng quy định; việc thực hiện 02 Bộ Quy tắc ứng xử của thành phố đạt hiệu quả. Đến nay toàn huyện có 117/118 thôn, tổ dân phố (đạt 99%) có nhà văn hóa, trong đó có 60% đạt chuẩn. Trong 5 năm qua đã có hàng chục di tích lịch sử văn hóa được đầu tư tu bổ kịp thời chống xuống cấp với kinh phí Nhà nước hỗ trợ và xã hội hóa ước tính gần 400 tỷ đồng. Các thiết chế văn hoá như sân vận động, sân thể thao, điểm vui chơi giải trí, hệ thống thông tin truyền thông được đầu tư phát triển và hoạt động có hiệu quả.
Tuy vậy, trên địa bàn huyện vẫn còn khoảng gần 40% nhà văn hóa thôn chưa đạt chuẩn; một số giá trị truyền thống văn hóa có chiều hướng ngày càng mai một; ứng xử văn hóa của một bộ phận người dân còn chưa văn minh; kinh phí hỗ trợ từ ngân sách nhà nước cho việc đầu tư tu bổ, tôn tạo cho các di tích lịch sử văn hóa còn hạn chế.
Trong Nghị quyết Đại hộ Đảng bộ huyện Thanh Oai lần thứ XXIII nhiệm kỳ 2020 – 2025 đã xác định rõ một số chỉ tiêu nhiệm vụ về phát triển văn hóa đến năm 2025 cụ thể như: Tỷ lệ Gia đình văn hóa 90%; Làng văn hóa, tổ dân phố, cơ quan văn hoá đạt 85% (trong đó, có từ 06 làng, tổ dân phố văn hóa kiểu mẫu trở lên); 100% nhà văn hóa thôn, tổ dân phố đạt chuẩn; 95% thôn, tổ dân phố có sân thể thao.
Nhằm đạt được những mục tiêu đề ra, đồng thời để tăng cường các nguồn lực phát triển văn hóa tương xứng với tiềm năng kinh tế – xã hội, huyện Thanh Oai đã và đang phấn đầu hoàn thành tốt các Chương trình, Đề án, Kế hoạch về phát triển văn hóa, phát triển du lịch, phát triển cơ sở hạ tầng giao thông đến năm 2025 và những năm tiếp theo. Cùng với sự quan tâm, đầu tư của thành phố, huyện Thanh Oai cũng cân đối, dành một phần ngân sách phù hợp, huy động tối đa nguồn lực xã hội hóa đầu tư phát triển văn hóa trên địa bàn huyện như: nhà văn hóa, sân thể thao, các điểm vui chơi giải trí, tu bổ di tích lịch sử văn hóa, cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển văn hóa, du lịch.
Bên cạnh đó, huyện cũng tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Tiếp tục có các giải pháp nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị di tích lịch sử, thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; thực hiện có hiệu quả 02 bộ Quy tắc ứng xử do Thành phố ban hành.
Khánh Bình