Hơn 13 năm thực hiện, Bộ tài liệu đã góp phần giáo dục các học sinh về thái độ và hành vi cần có trong sinh hoạt, giao tiếp, ứng xử để trở thành học sinh thanh lịch, văn minh.
Coi con người là trung tâm để xây dựng và phát triển văn hóa, Hà Nội đang duy trì và ngày càng hoàn thiện Bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” thực hiện trong trường học. Hơn 13 năm thực hiện, Bộ tài liệu đã góp phần giáo dục các học sinh về thái độ và hành vi cần có trong sinh hoạt, giao tiếp, ứng xử để trở thành học sinh thanh lịch, văn minh.
Nội dung các bài giảng trong Bộ tài liệu được thiết kế phù hợp với từng lớp học, tâm sinh lý của học sinh nên theo đánh giá của nhiều giáo viên, ứng xử của học sinh trong các mối quan hệ như đối với thầy cô, cha mẹ, bạn bè, anh chị lớp trên, với người cùng tham gia giao thông… đã có sự chỉn chu, hòa nhã hơn. Xác định Giáo dục nếp sống văn minh, thanh lịch là môn học góp phần cùng với gia đình, xã hội giáo dục nhân cách cho các em, dạy các em biết cách ứng xử từ những điều nhỏ nhặt nhất, các giáo viên của Hà Nội đã không ngừng tìm tòi phương pháp giảng dạy để thông qua những tiết học sinh động, hấp dẫn, giúp các em thấy hào hứng, thích học bộ môn này. Nhiều trường đã có những cách làm sáng tạo riêng. Trường tiểu học Đại Đồng, huyện Thạch Thất đã xây dựng bài học “Tôn trọng người lao động” nhằm giáo dục nếp sống văn hóa cho các em học sinh. Trường tiểu học Cần Kiệm, huyện Thạch Thất lại giáo dục các em thông qua các chủ đề của mỗi tiết học hay qua tranh, ảnh, phim, kịch. Trường tiểu học Vạn Phúc và nhiều trường khác ở quận Ba Đình đã triển khai việc giáo dục đạo đức, nếp sống văn minh, thanh lịch cho học sinh thông qua các tiết học đạo đức, tích hợp trong các môn học, các hoạt động ngoại khóa… với nhiều nội dung và hình thức phong phú. Nhà trường và cha mẹ học sinh cùng ký cam kết thực hiện nội quy, quy định về thực hiện nếp sống thanh lịch, văn minh….
Trường THPT Đống Đa và Hoàng Cầu đã tổ chức hội thảo chuyên đề tích hợp Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh trong môn ngữ văn. Tại hội thảo, các đại biểu và khách mời đã được dự giờ thao giảng tiết học tích hợp liên môn. Từ hội thảo đã giúp cho học sinh cách cảm thụ tác phẩm văn học nghệ thuật và thấy được mối liên hệ giữa văn học với lịch sử, địa lý, giáo dục công dân và tạo điều kiện cho các giáo viên của trường dự thi chuyên đề tích hợp Giáo dục nếp sống văn minh, thanh lịch cho học sinh Hà Nội. Bên cạnh việc áp dụng giáo dục tích hợp trong các môn học, các trường này còn kết hợp các hoạt động ngoài giờ trong giáo dục đạo đức…
Nhiều trường học của quận Thanh Xuân, Hai Bà Trưng lại thường xuyên tổ chức các buổi tọa đàm về văn hóa ứng xử trong trường học. Các buổi tọa đàm thường bàn luận về nhiều vấn đề thực tế của mối quan hệ đồng nghiệp, thầy trò và cách ứng xử giữa con người với con người trong xã hội. Ngoài ra, các trường của các địa phương này còn sân khấu hóa hay thi tuyên truyền về các nội dung thanh lịch, văn minh và các phẩm chất tốt đẹp của người Việt để truyền đạt đến các em học sinh một cách hiệu quả, dễ hiểu, dễ nhớ. Ở quận Thanh Xuân, nhiều trường học đã vận dụng linh hoạt giữa kể chuyện, nêu gương, sử dụng đồ dùng trực quan với các hình thức hiện đại, hay cho học sinh nhập vai, xử lý tình huống, đã khiến các em tự giác và chủ động hơn trong việc thực hiện nếp sống thanh lịch, văn minh. Một số trường còn xây dựng Quy ước thực hiện nếp sống văn hóa thanh lịch, văn minh với cán bộ, giáo viên và học sinh. Các trường học tại quận Hoàn Kiếm tổ chức tiết học giáo dục nét đẹp thanh lịch, văn minh của người Hà Nội, giáo viên giao cho học sinh làm bài tập dự án, quay các video ghi lại nét đẹp của người Hà Nội trong cuộc sống hằng ngày, tham gia các cuộc thi: Tìm hiểu về nét đẹp thanh lịch, văn minh qua trò chơi; thi ứng xử và xử lý tình huống giả định, giải quyết các vấn đề liên quan đến văn hóa giao tiếp… Điều này có ý nghĩa rất lớn, giúp các em học sinh – công dân Thủ đô tương lai có văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp văn minh vốn đã được gìn giữ, phát triển qua hơn một nghìn năm lịch sử…
Hơn 13 năm nay, việc triển khai dạy đại trà ở các trường học trên địa bàn thành phố Bộ tài liệu giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh đã đưa học sinh Thủ đô đến với những bài học thực tế của cuộc sống. Các em học sinh đã có chuyển biến tích cực trong các hành vi ứng xử giao tiếp, trong thực hiện vệ sinh nơi công cộng, bảo vệ thiên nhiên, bảo tồn di sản văn hóa,…
Qua từng bài học, giáo viên có thể giúp học sinh từng bước hoàn thiện nhân cách và lối sống, góp phần phát huy được nét thanh lịch truyền thống của người Hà Nội, khơi dậy trong học sinh niềm tự hào và biết khắc phục những hành vi chưa chuẩn mực, chưa văn minh ngay từ cấp tiểu học và các cấp học cao hơn, tạo điều kiện cho học sinh có được những nhận thức đúng đắn để phát triển toàn diện mọi mặt, sống có văn hóa.
Quỳnh Anh