Hội nghị tọa đàm về xây dựng tiêu chí “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Phường, xã, thị trấn tiêu biểu”

Báo cáo tại Hội nghị, Phó trưởng phòng Xây dựng Nếp sống văn hóa và Gia đình (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) Nguyễn Thành Tuyên cho biết, từ thực tiễn kết quả triển khai công tác bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa được thực hiện theo Nghị định số 122/2018/NĐ-CP từ năm 2018 của Thành phố Hà Nội cho thấy: Phong trào xây dựng gia đình văn hoá đã được các tầng lớp Nhân dân hưởng ứng rất tích cực, nhiều gia đình đã trở thành tấm gương sáng, đi đầu trong mọi phong trào thi đua yêu nước, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương. Từ năm 2018 tới nay, tỷ lệ đạt danh hiệu “Gia đình văn hoá” đạt từ 85-88%.

Cùng với đó, phong trào xây dựng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hoá” có thể nói đã mang lại sức sống mới, diện mạo mới cho nhiều địa phương, làm thay đổi bộ mặt đời sống – xã hội. Thể hiện rõ nét nhất là các công trình được xây dựng mới, nhiều tuyến đường được mở rộng, nhà văn hóa được xây dựng khang trang, hệ thống đèn chiếu sáng được trang bị… Các phong trào văn hóa – thể thao nhờ đó cũng phát triển mạnh, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc bình xét, công nhận các danh hiệu văn hoá vẫn còn bộc lộ những bất cập, khó khăn như: việc công nhận các các danh hiệu văn hóa có nơi, có lúc còn mang tính hình thức. Vẫn còn tình trạng gia đình, thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu văn hóa chỉ trên danh nghĩa, có khuynh hướng nặng theo chỉ tiêu hoặc tỷ lệ đạt rất cao nhưng thực tế có nhiều tiêu chí chưa đạt.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất cập nêu trên đó là tiêu chí bình xét, công nhận các danh hiệu “Gia đình văn hoá”, “Thôn, tổ dân phố văn hoá” được ban hành và áp dụng chung cho cả nước, nhiều nội dung chưa phù hợp với đặc thù từng địa phương cụ thể, dẫn đến việc đánh giá, bình xét chưa sát thực tế. Chính vì vậy, việc ban hành Nghị định số 86/2023/NĐ-CP Quy định về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn, Tổ dân phố văn hóa”; “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” thay thế Nghị định số 122/2018/NĐ-CP không chỉ nhằm triển khai kịp thời các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cũng như đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật mà còn khắc phục những khó khăn, vướng mắc thực tế hiện nay.

Căn cứ khung tiêu chuẩn tại Nghị định 86/2023/NĐ-CP, UBND Thành phố Hà Nội đã giao Sở Văn hóa và Thể thao chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu quyết định của UBND thành phố ban hành tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hoá”; “Thôn, tổ dân phố văn hoá”; “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” áp dụng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Với mong muốn hoàn thiện tiêu chuẩn chi tiết, cụ thể phục vụ công tác bình xét, công nhận các danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn, tổ dân phố văn hóa”; “Xã, phường thị trấn tiêu biểu” đảm bảo sát với thực tiễn, phù hợp với đặc thù của các địa phương, tại hội nghị, Sở Văn hóa và Thể thao lấy ý kiến góp ý của từng phường, xã, thị trấn; thôn, tổ dân phố trên địa bàn thành phố.

Tại Hội nghị, nhiều đại biểu thống nhất với đa số các nội dung trong dự thảo tiêu chuẩn xét tặng các danh hiệu văn hóa do Sở Văn hóa và Thể thao xây dựng. Bên cạnh đó, cũng có một số ý kiến đóng góp về cơ cấu điểm sao cho phù hợp; việc phân loại rác thải tại nguồn nhưng khi thu gom thì lại không phân loại nên cũng gây khó cho người dân… Đối với tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, tiêu chí nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng ở các quận nội thành cũng khó thực hiện do quỹ đất chất hẹp. Trong tiêu chuẩn xét tặng “Phường, xã, thị trấn tiêu biểu”, không nên để tiêu chuẩn “địa táng” mà hướng đến tiêu chí 85% hoả táng trở lên… Các ý kiến đã được Sở Văn hóa và Thể thao giải trình, tiếp thu để nghiên cứu bổ sung, chỉnh sửa vào dự thảo các tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu văn hóa.

Đóng góp ý kiến tại Hội nghị, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin quận Long Biên Lê Thị Hương cũng cho rằng, các tiêu chí cần có nội dung sát với thực tiễn đời sống, có định lượng, có tính khả thi trong đánh giá chấm điểm (có thể đo lường hoặc xác định căn cứ đánh giá, chấm điểm); không trùng lặp lẫn nhau; không lẫn vào quy định “điểm liệt” của danh hiệu. Quy định điểm trừ, điểm cộng cần có quy định cụ thể, phù hợp, thống nhất trên toàn thành phố.

Kết luận tại Hội nghị, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Trần Thị Vân Anh khẳng định, các ý kiến đóng góp của các địa biểu sát với thực tiễn và Sở Văn hóa và Thể thao sẽ tiếp thu đầy đủ, nghiên cứu bổ sung vào dự thảo để sớm trình UBND Thành phố ký ban hành và đưa vào triển khai thực hiện.