Câu ca dao “Người thanh nói tiếng cũng thanh/Chuông kêu khẽ đánh bên thành cũng kêu” mang hàm ý, người thanh lịch thì thể hiện sự thanh lịch qua lời ăn, tiếng nói. Chẳng thế mà tiếng dạ, vâng dịu dàng, lễ độ; lời cảm ơn, xin lỗi cất lên chân thành… luôn khiến người nghe vừa lòng. Việc giữ lại những gì đặc trưng, phát huy hơn nữa lối ứng xử văn hóa, điều đó giúp nét đẹp văn hóa Thủ đô được tiếp nối, kế thừa.
Coi con người là trung tâm để xây dựng và phát triển văn hóa, từ năm học 2010 – 2011, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã đưa bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” vào giảng dạy trong các trường học. Qua 14 năm thực hiện, bộ tài liệu góp phần giáo dục các học sinh về thái độ và hành vi cần có trong sinh hoạt, giao tiếp, ứng xử để trở thành học sinh thanh lịch, văn minh.
Vui chơi sáng tạo giúp trẻ mầm non phát triển tư duy. Ảnh minh họa
Nhằm đảm bảo tính liên thông, đồng bộ, thống nhất trong giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho tuổi trẻ học đường của Thủ đô, UBND thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 293/KH-UBND ngày 20/12/2021 về việc “Triển khai giảng dạy đại trà tài liệu Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho cấp học mầm non trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2021- 2025”. Để triển khai Kế hoạch, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã biên soạn tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” (dành cho trẻ 5-6 tuổi), đưa vào giảng dạy năm học 2024-2025.
Tài liệu hướng đến tăng cường giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh, kỹ năng tự phục vụ, giúp cho trẻ em 5-6 tuổi chuẩn bị tốt tâm thế vào lớp một. Tài liệu được triển khai đồng bộ ở 100% lớp mẫu giáo từ 5-6 tuổi và trẻ em 5-6 tuổi học tại các cơ sở giáo dục mầm non công lập và ngoài công lập. Phấn đấu 100% trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nhận biết được những hành vi đúng, đẹp, bước đầu có kỹ năng, thói quen rèn luyện hành vi đẹp của bản thân trong đời sống hằng ngày theo chuẩn mực xã hội và văn hóa người Hà Nội.
Các cơ sở giáo dục mầm non phối hợp chặt chẽ với cha mẹ, người chăm sóc trẻ để dạy trẻ các kỹ năng, hành vi văn minh, thanh lịch trong các hoạt động của trẻ ở lớp, ở nhà và mọi lúc, mọi nơi. 100% cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục mầm non có hành vi, phong cách đẹp, là tấm gương về nếp sống thanh lịch, văn minh để trẻ em noi theo…
Năm học 2024-2025, các trường mầm non trên địa bàn Hà Nội đã lồng ghép nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh trong phát triển chương trình giáo dục của lớp; vận dụng linh hoạt phương pháp, hình thức phù hợp theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm” với phương châm giáo dục “chơi mà học, học bằng chơi”, vận dụng nhiều tình huống thực tiễn để giáo dục hành vi đẹp cho trẻ.
Rèn luyện sự tự tin, mạnh dạn cho trẻ. Ảnh minh họa
Có thể kể đến như Trường Mầm non Bà Triệu (quận Hoàn Kiếm) hướng dẫn thực hành các kỹ năng, hành vi văn minh, thanh lịch trong hoạt động của trẻ ở lớp mẫu giáo lớn: Cùng xếp hàng ngay ngắn để đi chơi; lịch sự gõ cửa phòng khi muốn vào; biết chào hỏi, xưng hô phù hợp với mọi người xung quanh; biết cảm ơn, xin lỗi khi cần với mọi người xung quanh; cùng nhau chăm sóc những chiếc răng xinh; nhớ rửa tay sạch sẽ; vui chơi sáng tạo và hạnh phúc khi tới trường…
Trong bài dạy của mình, các cô giáo Trường Mầm non Hoa Mai (quận Cầu Giấy) luôn lồng ghép những kỹ năng, hành vi văn minh lịch sự, dần dần giúp cho trẻ biết được cái đẹp, học được những tác phong, nếp sống văn minh. Những bài học vệ sinh gồm: Vệ sinh thân thể sạch sẽ, tự mặc quần áo không bôi bẩn lên quần áo, đầu tóc luôn gọn gàng, không vứt rác. Những thói quen văn minh: Biết giữ gìn đồ dùng đồ chơi, không phá hỏng hoặc bôi bẩn lên đồ dùng đồ chơi, khi sử dụng xong biết cất đúng nơi quy định và ngăn nắp, đẹp mắt, biết chơi đoàn kết, nhường nhịn nhau. Thói quen trong giao tiếp, ứng xử: Trẻ biết tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp, trẻ biết nói rõ ràng đủ câu, không la hét, không nói tục, khi sai phải biết xin lỗi.
Trường Mầm non Ngọc Mỹ B (huyện Quốc Oai) giáo dục cho trẻ nói lời thanh lịch, văn minh: Chào hỏi, xưng hô phù hợp; nói năng lịch sự; cảm ơn, xin lỗi khi cần; mạnh dạn, tự tin; lắng nghe người khác; xin phép khi có ý kiến…
Nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh được triển khai trong năm học 2024-2025 mang lại sự tiếp nối, tạo nên hệ thống đồng bộ trong việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho tuổi trẻ học đường của Thủ đô Hà Nội./.
Ngọc Trâm