Việc quy hoạch, tái thiết hay tái sử dụng những di sản công nghiệp thành những không gian xanh trong lòng đô thị; những khu sáng tạo nghệ thuật cho đại chúng đang là nhu cầu bức thiết hiện nay…
Di sản công nghiệp là một phần của di sản văn hóa. Các di sản công nghiệp mang nhiều giá trị và ý nghĩa to lớn về lịch sử; xã hội; khoa học – công nghệ; thẩm mỹ. Hà Nội có 185 công trình công nghiệp là các nhà máy, công xưởng từ thời Pháp thuộc cho tới giai đoạn xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, trong đó, 95 công trình còn hiện hữu, 90 công trình đã bị phá hủy, chuyển đổi. Các di sản công nghiệp gắn với ký ức và cuộc sống một thời của người dân Thủ đô. Vì vậy, việc bảo tồn và tái thiết các di sản công nghiệp là cần thiết, quan trọng.
Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã tổ chức thành công các Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội, qua đó đề xuất, kiến nghị thành phố, các bộ, ngành về việc sử dụng, tái thiết các di sản công nghiệp trên địa bàn thành phố hiệu quả và bền vững. Qua các Lễ hội Thiết kế sáng tạo cho thấy các di sản công nghiệp đã thu hút đông đảo lượng khách đến tham quan, trải nghiệm: 200.000 lượt khách đến tham quan, trải nghiệm Nhà máy xe lửa Gia Lâm, 30.000 lượt khách tham quan Tháp nước Hàng Đậu; 26.000 vé tàu đã bán ra cho khách trải nghiệm tuyến tàu di sản. …
Tháp nước Hàng Đậu
Việc quy hoạch, tái thiết hay tái sử dụng những di sản công nghiệp thành những không gian xanh trong lòng đô thị; những khu sáng tạo nghệ thuật cho đại chúng đang là nhu cầu bức thiết hiện nay. Xác định di sản công nghiệp cũng là một trong những nguồn lực để phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, Hà Nội sẽ đánh giá, phân loại các loại di sản công nghiệp, từ đó xây dựng phương án bảo tồn cũng như tái sử dụng. Có thể chuyển đổi thành bảo tàng văn hóa công nghiệp, các không gian sáng tạo, tổ hợp nghệ thuật sáng tạo. Bởi các nhà máy cũ có diện tích rộng, lưu giữ nhiều giá trị lịch sử và nằm ở những vị trí đắc địa trong nội thành Hà Nội, như Nhà máy thuốc lá Thăng Long, Nhà máy cao su Sao Vàng, Nhà máy dệt kim Đông Xuân, Nhà máy In Công đoàn…
Công ty thuốc lá Thăng Long
Nhà máy xe lửa Gia Lâm có thể trở thành mô hình này. Bởi Nhà máy được xây dựng từ thời Pháp (năm 1905), có thiết kế đẹp, kết cấu chắc chắn, sử dụng các loại vật liệu có độ bền cao; vị trí gần sát cầu Chương Dương, cầu Long Biên, gần khu phố cổ Hà Nội…
Không gian sáng tạo, nhà máy xe lửa Gia Lâm
Hà Nội đã thực hiện chuyển đổi thành công một số nhà máy, như Complex 01 nằm trên phố Tây Sơn là tổ hợp cộng đồng được tái thiết trên nền Nhà máy In Công đoàn; 282 Workshop tại phố Phú Viên được hình thành và hoạt động trong một nhà máy sản xuất mũ cối cũ ở quận Long Biên.
Complex 01 trên phố Tây Sơn
Các cơ sở công nghiệp là tài sản giá trị, nếu được bảo tồn và khai thác hiệu quả không chỉ đáp ứng được nhu cầu thụ hưởng văn hóa của người dân mà còn thiết lập không gian hạ tầng cho công nghiệp văn hóa sáng tạo, mở rộng các không gian văn hóa, trung tâm nghệ thuật… Đặc biệt, trong bối cảnh đô thị không ngừng phát triển như hiện nay, các di sản công nghiệp sẽ là nguồn lực phát triển kinh tế, là đối tượng của bảo tồn, là cơ hội để thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa theo tinh thần Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy.
Quỳnh Anh