Để làm rõ thêm những tính chất của di tích ở cuộc khai quật trước, tháng 01/2023, Bảo tàng Hà Nội đã phối hợp với Bộ môn Khảo cổ học (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) tiếp tục khai quật với diện tích là 25m2 (5m x 5m). Cuộc khai quật được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho phép tại Quyết định số 3241/QĐ-BVHTTDL ngày 08/12/2022.
Di chỉ đồi Đồng Dâu toạ lạc tại quả đồi cùng tên thuộc thôn Đoài, thị trấn Tây Đằng, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Di chỉ đồi Đồng Dâu được điều tra thám sát lần đầu tiên vào tháng 12/1965. Năm 2003, di chỉ được khảo sát lần thứ hai. Tháng 12/2005 và tháng 02/2008, khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQG Hà Nội đã tiến hành khai quật di chỉ này. Tháng 01/2023, để làm rõ thêm những tính chất của di tích ở cuộc khai quật trước, Bảo tàng Hà Nội đã phối hợp với Bộ môn Khảo cổ học tiếp tục tiến hành khai quật với diện tích là 25m2 (5m x 5m).
Theo kết quả báo cáo sơ bộ, dù diện tích khai quật khá hạn chế nhưng thu được một số lượng di vật khá đa dạng bao gồm các di vật đá (như rìu, bôn, đục, bàn mài, đồ trang sức), di vật đồng, di vật gốm.
Nhóm di vật đá thể hiện quy trình chế tác đá: đá nguyên liệu, mảnh tước, phác vật công cụ. Sự hiện diện của những mảnh đá có chất liệu giống với rìu bôn tìm được, phác vật và các mảnh tước cho thấy công cụ đá ở đây được chế tạo trực tiếp tại di tích.
Đồ đá tại di tích được chế tác từ những nguyên liệu đá quý, đá bán quý như Nephrite, Spilit, Bazan. Trong đó hầu hết các di vật đá được làm từ đá có chất lượng cao, rìa lưỡi sắc và cứng. Một số di vật đang chế tác dở. Đáng chú ý, đoàn khai quật tìm thấy những nguyên liệu đá cùng chất liệu với di vật thu được.
Di vật gốm thu được có hai màu sắc chính là nâu đỏ và xám đen. Số lượng mảnh gốm thu được khá lớn, khoảng 5000 mảnh. Đại thể thu được các mảnh gốm mang yếu tố Gò Mun, đó là các loại đồ gốm có miệng loe bẻ ngang, có trang trí hoa văn trong lòng miệng. Các mảnh gốm có hoa văn khuông nhạc hình sóng nước của văn hoá Đồng Đậu và những mảnh gốm mang phong cách Phùng Nguyên với những đồ án như hoa văn chữ S, hoa văn chấm dải trong khung khắc vạch, văn in cuống rạ, kiểu miệng thố, kiểu miệng đứng thành dày.
Dựa trên di vật có thể thấy niên đại tương đối của di tích nằm trong thời đại kim khí, niên đại sớm thuộc văn hoá Phùng Nguyên giai đoạn điển hình, phát triển qua giai đoạn Đồng Đậu muộn và Gò Mun. Khung niên đại tuyệt đối khoảng 3800 – 3000 năm cách ngày nay. Theo báo cáo, đây là di tích cư trú, có hoạt động chế tác công cụ đá, tính chất xưởng chưa thực sự rõ ràng.
Di tích Đồi Đồng Dâu là một trong những di tích khảo cổ học quan trọng ở Hà Nội, góp phần quan trọng chứng minh sự hiện diện, tụ cư và phát triển trong thời đại kim khí ở Hà Nội, niên đại khoảng 3800- 3000 năm cách ngày nay. Đây là một di tích cư trú có thời gian cư trú dài với tầng văn hoá dày với nhiều giai đoạn phát triển liên tục từ Phùng Nguyên đến Gò Mun và có mộ Đông Sơn. Mật độ cư trú dày đặc tập trung ở sườn phía Nam của quả gò.
Hiện nay các di tích khảo cổ học thời đại kim khí ở Hà Nội phần lớn đã biến mất bởi quá trình đô thị hoá. Một số di tích còn có thể nghiên cứu như Vườn Chuối, Gò Hện và Đồi Đồng Dâu. Đó là những di sản từ thời đại kim khí quý giá còn lại của Hà Nội.
BT