Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai”

Sáng ngày 29/6, UBND huyện Thanh Oai phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Hội Di sản Văn hóa Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai”.

Các đại biểu dâng hương Quốc tổ Lạc Long Quân 

Dự Hội thảo có PGS.TS Đỗ Văn Trụ – Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam; Tiến sĩ Lê Thị Minh Lý – Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam; Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Trần thị Vân Anh; Bí thư Huyện ủy Thanh Oai Bùi Hoàng Phan; cùng các nhà khoa học tại các trường Đại học, Viện nghiên cứu; đại diện lãnh đạo tỉnh Phú Thọ, đại diện Ban Quản lý Di tích Đền Hùng; đại diện lãnh đạo Huyện ủy – HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ, các phòng, ban, ngành huyện Thanh Oai; đại diện lãnh đạo xã Bình Minh, Ban Quản lý Di tích Đình (Đền) Nội Bình Đà…

Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai” nhằm tuyên truyền giá trị di tích, phân tích, đánh giá khách quan, khoa học về các giá trị lịch sử, văn hoá, kiến trúc, khảo cổ… của Di tích Đình (Đền) Nội, từ đó bổ sung, tổng hợp khái quát có hệ thống, khoa học các tư liệu về Đình (Đền) Nội làm cơ sở xây dựng hồ sơ đề nghị xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt và đề xuất các giải pháp khoa học cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích, góp phần phát triển du lịch huyện Thanh Oai. Hội thảo cũng là một hoạt động nghiên cứu khoa học quan trọng mang giá trị nhân văn, hướng về cội nguồn, tri ân, tôn vinh công đức của Quốc tổ Lạc Long Quân.

Quang cảnh Hội thảo

Phát biểu chào mừng Hội thảo, Bí thư Huyện ủy Thanh Oai Bùi Hoàng Phan khẳng định, nằm ở phía Nam của Thủ đô Hà Nội, huyện Thanh Oai là vùng đất có bề dày lịch sử – văn hóa và truyền thống anh hùng cách mạng. Đặc biệt trên địa bàn huyện có rất nhiều đình, đền, chùa cổ kính, những làng nghề lâu đời. Đó là những di sản vô giá mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, kết tinh trí tuệ, tinh thần và truyền thống của Nhân dân qua các thời kỳ lịch sử. Trong đó, Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai là một trong những di sản tiêu biểu, độc đáo đã được Nhà nước công nhận Di tích quốc gia lần thứ nhất (năm 1985) và công nhận Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia (năm 1991).

Đình (Đền) Nội Bình Đà gắn liền với truyền thuyết mẹ Âu Cơ sinh 100 trứng, nở ra 100 người con, 50 người theo mẹ lên núi, 50 người xuống biển cùng cha. Đến đất Bảo Đà (Bình Đà ngày nay), cách biển không xa, Quốc tổ Lạc Long Quân truyền cho các con dừng chân dựng trại, thấy thế đất “Lục long chiêu hội, lưỡng phương giao phi màu mỡ”, sông suối lượn quanh, nhiều thềm đất cao mang dáng “Rồng chầu, hổ phục”, bèn chọn làm nơi xây dựng cơ nghiệp, dạy dân cấy lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải, lấn biển, làm nhà, đuổi diệt thú dữ, khai khẩn đất đai, mở mang bờ cõi. Chẳng bao lâu, cả vùng Cổ Nội được coi là đất quý trở nên trù phú, người dân khắp nơi đổ về đất linh bái yết Lạc Long Quân, hình thành những làng xóm đầu tiên vùng châu thổ sông Hồng. Khi Quốc tổ Lạc Long Quân về trời, ngài được an táng tại gò Tam Thai (Ba Gò) thuộc đất Bảo Đà. Để tri ân công đức của Quốc tổ, dân làng Bảo Đà lập ngôi Đình (Đền) Nội cùng bức đại tự “Vi Bách Việt tổ” (Tổ dân Bách Việt). Suốt 6 thế kỷ, 16 vị vua của các triều đại đều đích thân về Bình Đà dâng lễ Quốc tổ. Đã có 16 hiến sắc suy tôn Lạc Long Quân là “Khai quốc thần” được lưu giữ tại Đình (Đền) Nội và Bảo tàng Lịch sử quốc gia.

Bí thư Huyện ủy Thanh Oai Bùi Hoàng Phan phát biểu chào mừng Hội thảo

Trong Đình (Đền) Nội hiện còn lưu giữ được nhiều cổ vật có giá trị. Nổi bật là bức phù điêu tạc hình Quốc tổ Lạc Long Quân đội mũ bình thiên, mặc áo hoàng bào cùng các lạc hầu, lạc tướng của triều đình Lạc Việt dự hội đua thuyền trên dòng sông Đỗ Động, với nét chạm khắc tinh xảo trên nền gỗ được sơn son thiếp vàng, còn nguyên giá trị. Bức phù điêu là di vật có giá trị nghệ thuật – tín ngưỡng cổ xưa độc đáo, hiếm có, được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2015.

Đặc biệt, gắn liền với Di tích Đình (Đền) Nội và Đình Ngoại là Lễ hội Bình Đà diễn ra từ ngày 26/2 đến ngày 6/3 âm lịch hàng năm, trong đó ngày 26/2 âm lịch là ngày giỗ Đức Linh Lang Đại vương, ngày 6/3 âm lịch là ngày giỗ Đức Quốc tổ Lạc Long Quân. Lễ hội Bình Đà có nhiều điểm đặc sắc, thủ tục được lưu truyền qua hàng nghìn năm, nay vẫn được các thế hệ người dân Bình Đà trân trọng lưu truyền đời này qua đời khác. Ngày 1/4/2014, Lễ hội Bình Đà được Nhà nước công nhận là Lễ hội Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia đầu tiên của thành phố Hà Nội và được huyện Thanh Oai chọn là Lễ hội cấp huyện duy nhất trên địa bàn.

“Với những giá trị độc đáo của Di tích, huyện Thanh Oai có chủ trương bảo tồn và phát huy giá trị Di tích Đình (Đền) Nội Bình Đà, báo cáo Thành phố quy hoạch thêm gần 20ha để xây dựng một số công trình trong khuôn viên Di tích và đã được Thành phố quan tâm phê duyệt quy hoạch chung. Đồng thời, Thành phố xác định đầu tư, hỗ trợ cho huyện Thanh Oai 150 tỷ đồng giai đoạn 2022-2025 (theo Nghị quyết 02/NQ-HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI) để thực hiện các nhiệm vụ tại Di tích. Huyện xác định chọn Di tích Đình (Đền) Nội Bình Đà để xây dựng điểm du lịch đề nghị Thành phố công nhận đạt chuẩn trước năm 2025”, Bí thư Huyện ủy Bùi Hoàng Phan nhấn mạnh.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Trần Thị Vân Anh phát biểu tại Hội thảo

Đề dẫn Hội thảo, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Trần Thị Vân Anh cho biết, trong những năm qua, cùng với xu thế phát triển của Thủ đô, các di tích lịch sử – văn hóa và danh lam thắng cảnh của Thành phố cũng từng bước được quan tâm đầu tư tu bổ bằng nhiều nguồn lực xã hội nên phát huy được tốt hơn các giá trị vốn có của di tích. Nhiều quận, huyện, thị xã trên địa bàn Thủ đô, trong đó có huyện Thanh Oai đã tổ chức tốt công tác quản lý di tích, di sản, mang lại hiệu quả thiết thực, nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị di tích. Theo Phó Giám đốc Sở, bên cạnh những mặt tích cực, còn tồn tại không ít bất cập, vẫn còn một số địa phương chưa chủ động trong việc hướng dẫn, huy động mọi nguồn lực xã hội nhằm bảo tồn, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích, nâng cấp xếp hạng di tích.

Nhằm tháo gỡ và hướng dẫn các địa phương cập nhật, triển khai thực hiện công tác quản lý nhà nước về di sản văn hóa theo các văn bản quy phạm pháp luật, UBND huyện Thanh Oai phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Hội Di sản Văn hóa Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai” làm cơ sở triển khai lập hồ sơ nâng cấp Di tích từ Di tích quốc gia thành Di tích quốc gia đặc biệt. Thông qua Hội thảo, Ban Tổ chức sẽ bổ sung, cập nhật tư liệu, những căn cứ pháp lý mới, những tài liệu khoa học để củng cố hồ sơ. Cùng với đó, huyện Thanh Oai, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội có định hướng về việc nâng cấp xếp hạng Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà, về công tác bảo tồn di tích, bảo tồn di sản của địa phương đạt hiệu quả nhất.

PGS.TS Nguyễn Quốc Hùng – Nguyên Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa nêu “Giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc – nghệ thuật của Đình (Đền) Nội Bình Đà”

Hội thảo có 16 tham luận của các chuyên gia, các nhà khoa học và các tác giả tại địa phương, tập trung vào các nội dung chủ yếu: Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà xưa và nay; Nêu bật về giá trị vật thể và giá trị phi vật thể của Di tích; Kiến giải, đưa ra các phương án nhằm bảo tồn và phát huy giá trị Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà… Các ý kiến đóng góp tại Hội thảo làm cơ sở khoa học trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đồng thuận lập hồ sơ khoa học và hồ sơ pháp lý trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận nâng cấp xếp hạng Di tích Đình (Đền) Nội Bình Đà từ Di tích quốc gia thành Di tích quốc gia đặc biệt.

Trong khuôn khổ Hội thảo diễn ra Trưng bày triển lãm ảnh về giá trị lịch sử, văn hóa Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà

Việc nâng cấp Di tích quốc gia Đình (Đền) Nội Bình Đà không chỉ đáp ứng nguyện vọng, lòng mong mỏi của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân huyện Thanh Oai nói riêng mà còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa Thủ đô Hà Nội và đất nước nói chung; tạo điều kiện cho Nhân dân và du khách thập phương đến thưởng ngoạn, chiêm bái, bày tỏ lòng thành kính, tri ân công đức Quốc tổ Lạc Long Quân.

Ngọc Trâm