Nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và ý thức bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa của xã hội, các chủ thể văn hóa và tổ chức, cá nhân; đồng thời phát huy giá trị các di sản, đưa di sản văn hóa phi vật thể trở thành nội lực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội theo hướng bền vững, năm 2022, UBND quận Long Biên đã ban hành Kế hoạch số 314/KH-UBND về bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn quận đến năm 2025.
Theo đó, quận Long Biên triển khai nhiều hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản với các nội dung cơ bản như:
Tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể.
Theo đó, quận sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo của Trung ương, Thành phố; tổ chức các hoạt động tương tác, xã hội hóa trong công tác truyền thông để nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Tuyên truyền và nâng cao nhận thức về giá trị của di sản thông qua việc xuất bản và cung cấp những sản phẩm văn hóa dưới mọi hình thức như: Clip, phóng sự chuyên mục, sách chuyên đề về di sản văn hóa phi vật thể… gắn với nội dung hội thảo khoa học.
Xây dựng kế hoạch viết tin bài về di sản văn hóa phi vật thể, tuyên truyền sâu rộng trên các phương tiện thông tin đại chúng về các nội dung như: Thực hiện nếp sống văn minh nơi thờ tự, quy tắc ứng xử nơi công cộng; các quy định của ban tổ chức lễ hội. Mở chuyên mục định kỳ trên Đài phát thanh và phối hợp xây dựng chuyên trang để quảng bá di sản văn hóa phi vật thể ở Long Biên. Dựng các cụm pano tuyên truyền, quảng bá lễ hội tại các trục đường chính ở trung tâm quận, khu đông dân cư, trục đường chính, khu vực đường đến di tích.
Tăng cường công tác quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể đối với hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di tích và lễ hội trên địa bàn
Gắn trách nhiệm của chính quyền, các tổ chức đoàn thể và người dân trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Đề cao vai trò của Nhân dân trong việc tham gia quản lý di sản văn hóa. Kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, xử lý nghiêm những hành vi cố ý vi phạm di sản văn hóa.
Xây dựng quy hoạch tổng thể bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của quận. Đối với di sản văn hóa phi vật thể thì nâng tầm giá trị của lễ hội thành hoạt động văn hóa thường niên, kết hợp với các hoạt động du lịch, đẩy mạnh quảng bá các sản phẩm văn hóa và du lịch.
Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị của lễ hội. Kết hợp đầu tư tu bổ, tôn tạo di tích với khai thác giá trị di sản văn hóa phục vụ phát triển du lịch. Xây dựng Kế hoạch giữ gìn và trao truyền các nghi thức của lễ hội Lệ Mật, Trường Lâm, Hát múa Ải Lao (Hội Hội Xá), Kéo co ngồi (Hội Trấn Vũ).
Nghiên cứu, rà soát, lựa chọn di sản văn hóa phi vật thể tiểu biểu đề xuất xây dựng hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Khuyến khích và tạo điều kiện để tổ chức, cộng đồng, cá nhân tham gia thực hành, sưu tầm, lưu giữ và giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể…
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động thực hành di sản văn hóa phi vật thể nhằm phát hiện, xử lý kịp thời, đúng quy định đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể để trục lợi, hoạt động mê tín dị đoan và thực hiện các hành vi trái pháp luật khác.
Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể
Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đã được ghi danh trên địa bàn quận như: Lễ hội Lệ Mật, Trường Lâm; Hát múa Ải Lao (lễ hội Hội Xá phường Phúc Lợi); Nghi thức Kéo co ngồi lễ hội Đền Trấn Vũ. Đặc biệt, lễ hội Đền Trấn Vũ có nghi thức Kéo co ngồi được vinh danh là di sản phi vật thể Quốc gia và cùng các nghi thức kéo co khác được UNESCO vinh danh là di sản văn hoá đại diện nhân loại. Xây dựng báo cáo định kỳ về hiện trạng bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh theo quy định.
Quận cũng yêu cầu các phường xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn được ghi danh, công nhận.
Đối với việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một, Long Biên sẽ uu tiên các nguồn lực cho việc triển khai các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một, cần ưu tiên bảo vệ. Tổ chức nghiên cứu, sưu tầm, tư liệu hóa di sản; ghi hình tư liệu nhằm nhận diện giá trị di sản; phục dựng, thực hành góp phần bảo vệ và phát huy giá trị di sản có nguy cơ mai một, cần ưu tiên bảo vệ.
Quận cũng chú trọng bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa theo các loại hình di sản văn hóa phi vật thể. Đối lễ hội truyền thống, quận tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật, thiết thực, hiệu quả, tiết kiệm, phù hợp với thuần phong mỹ tục, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của Nhân dân. Đồng thời phát huy tính chủ động, tích cực của cộng đồng trong tổ chức, quản lý và thực hành lễ hội truyền thống.
Đối với nghệ thuật trình diễn dân gian, quận chủ trương nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn, phục dựng các di sản văn hóa phi vật thể loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian … tại địa phương.
Với nghề truyền thống, khuyến khích việc duy trì, phục hồi và phát triển các nghề thủ công truyền thống có giá trị tiêu biểu. Đó là làng nghề nuôi rắn Lệ Mật.
Với loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng, nghiên cứu, sưu tầm, tư liệu hóa các phong tục tập quán, tín ngưỡng dân gian tại địa phương, bảo vệ, gìn giữ, phát huy phong tục tập quán tốt đẹp, hạn chế, từng bước loại bỏ phong tục lạc hậu, trái với thuần phong, mỹ tục.
Nhật Linh