Ngày 17/2, tại Đình Phú Gia, UBND quận Tây Hồ, Hà Nội đã tổ chức Lễ hội truyền thống xôi Phú Thượng lần thứ VII và Lễ công bố quyết định ghi danh Nghề xôi Phú Thượng vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Làng Phú Gia, tên nôm là làng Gạ xưa thuộc tổng Phú Gia, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông. Ngày nay, làng nằm trọn trong phường Phú Thượng, được hợp bởi 3 ngôi làng cổ là: Phú Gia, Thượng Thụy và Phú Xá.
Nghề nấu xôi ở Phú Thượng không ai rõ có tự bao giờ, có nguồn gốc xuất phát từ chính tập quán ăn uống của người Việt. Để có được những kinh nghiệm nấu xôi ngon và tạo nên thành thương hiệu làng nghề xôi Phú Thượng như ngày hôm nay, phải trải qua rất nhiều thế hệ, trau dồi, đúc rút kỹ năng trong từng công đoạn chế biến rồi cho ra đời xôi thành phẩm.
Lễ hội làng Phú Gia diễn ra vào 3 ngày 8,9,10 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Từ năm 2017, Lễ hội truyền thống Xôi Phú Thượng được tổ chức trong dịp Lễ hội làng vào ngày mùng 8 tháng Giêng âm lịch để tưởng nhớ công ơn của thần Khai Nguyên đồng thời là dịp để những người dân Phú Thượng lập nghiệp nơi xa trở về, cùng tôn vinh nghề truyền thống, dâng những mâm xôi dẻo thơm kết tinh từ tinh hoa trời đất cùng với tài hoa sáng tạo của con người lên Thành hoàng làng với mong ước một mùa xuân mới ấm no, hạnh phúc. Trong Lễ hội, người dân Phú Thượng mở Hội thi nấu xôi và chia sẻ, trình diễn nhiều món xôi ngon của Phú Thượng để du khách mọi miền Tổ quốc ghé thăm đều có thể thưởng thức và trải nghiệm.
Trong những năm qua, với mong muốn gìn giữ nghề truyền thống địa phương và nâng cao đời sống người dân, quận Tây Hồ đã luôn quan tâm tạo điều kiện hỗ trợ làng nghề phát triển.
Nhờ đó, ngày 30/12/2016, Phú Thượng được UBND TP Hà Nội công nhận danh hiệu Làng nghề truyền thống xôi Phú Thượng. Năm 2018, xôi Phú Thượng là 1 trong 12 món ẩm thực truyền thống của Hà Nội phục vụ tại Trung tâm Báo chí Hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều. Năm 2019, làng nghề truyền thống xôi Phú Thượng đã được Cục Sở hữu Trí tuệ (Bộ KH-CN) cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu Xôi Phú Thượng. Ngoài ra, Xôi Phú Thượng đã có những sản phẩm đạt tiêu chuẩn 4 sao OCOP của TP Hà Nội.
Để định vị giá trị, bảo vệ và phát huy giá trị làng nghề truyền thống với tư cách là một di sản văn hoá, trong thời gian qua, với sự đồng hành, hỗ trợ của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, sự hướng dẫn, giúp đỡ của Cục Di sản văn hoá phi vật thể, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các nhà khoa học, quận Tây Hồ đã hoàn thành việc lập hồ sơ khoa học đề nghị ghi danh “Nghề làm xôi Phú Thượng” vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Hiện, Phú Thượng có 3 nghệ nhân và khoảng 600 hộ nấu xôi. Người dân trong làng đã tạo dựng thương hiệu và đưa xôi đến bán tại nhiều chợ truyền thống, các cửa hàng ở Hà Nội và phục vụ cho các lễ, tiệc trên khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước.
V.H