Nhìn ông Trần Văn Cao ở tuổi “cửu thập cổ lai hy” hiền lành, chất phác, sức khỏe cũng yếu dần, không ai nghĩ ông lại có một nghị lực phi thường khi đằng đẵng nhiều năm liền đi sưu tầm ảnh tư liệu, sáng tác những vần thơ về Bác Hồ. Việc làm rất đỗi bình dị của ông như đang kể với mọi người một câu chuyện lịch sử về cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác.
Việc làm đặc biệt và ý nghĩa
Ông Trần Văn Cao sinh năm 1935, tại thôn 2, xã Đại Yên, huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội. Ngôi nhà của ông nằm trong một con ngõ nhỏ chứa đựng cả một “kho tàng ảnh” (khoảng 800 tấm) về Bác Hồ và “cuốn sử ca” với 1.456 câu thơ lục bát do ông sáng tác tròn một thập kỷ. Cùng với đó là nhiều bức tranh vẽ chân dung Bác và những địa danh như: Núi Các Mác, suối Lênin, bến Nhà Rồng, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà sàn Bác Hồ… Đặc biệt có 21 bức ảnh Bác Hồ treo trang trọng do ông được tặng khi đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua ngành Thủy lợi năm 1968.
Ông Trần Văn Cao luôn say mê sưu tầm ảnh Bác Hồ. Ảnh: Nguyễn Trọng Tài
Cơ duyên khiến ông say mê sưu tầm tư liệu về Bác Hồ là vào năm 1963, đang là thực tập sinh trường Trung cấp Thủy Lợi, ông may mắn được gặp Bác Hồ nhân một lần Bác về thăm Khu gang thép Thái Nguyên, sau đó Bác lên thị xã Thái Nguyên. Nghe Bác nói chuyện, động viên thanh niên phải học tập, lao động giỏi để sản xuất, chiến đấu, xây dựng và bảo vệ đất nước… hình ảnh vị Lãnh tụ giản dị, gần gũi đã để lại trong ông ấn tượng khó quên. Kể từ lần gặp gỡ ấy, ông quyết tâm suốt đời học tập và làm theo Bác. Mới 28 tuổi, chàng thanh niên Trần Văn Cao đã ấp ủ ý tưởng đầy ý nghĩa, nhân văn muốn làm một “bảo tàng hình ảnh Bác Hồ” để ghi nhớ kỷ niệm được gặp Bác.
Để có ảnh về Bác, ông Cao chia sẻ: “Tôi cứ đi xin thôi. Ở chỗ nào thấy có ảnh Bác Hồ, kể cả trên áp phích cũng xin”. Lúc ấy gia đình ông còn khó khăn, nhiều khi chẳng đủ tiền in một tấm ảnh. Ảnh của ông sưu tầm “không hiếm nhưng quý”, bởi mỗi tấm ảnh là một mảnh ghép giúp câu chuyện về Bác được kể một cách trọn vẹn.
Cuối năm 2019, ông Cao quyết định mở Phòng lưu niệm Bác Hồ tại tầng 3 của nhà mình với diện tích ban đầu 20m2. Phòng lưu niệm ra đời nhận được sự khích lệ của Nhân dân địa phương, ông Cao dự định mở rộng hơn nữa, tích cực sưu tầm thêm ảnh. Đến năm 2022, ông Cao mở rộng Phòng lưu niệm lên 50m2, số lượng ảnh về Bác sưu tầm được lên 800 tấm ảnh. Có được nguồn tư liệu ảnh đồ sộ và quý hiếm đó, ông tìm đến một số bảo tàng để “học hỏi cách bố trí, trưng bày ảnh hợp lý”. Ông đã sắp xếp ảnh theo trình tự thời gian, sự kiện để khách tham quan dễ hiểu, dễ nắm bắt thông tin về Bác.
90 tuổi rồi nhưng trí nhớ của ông về “những mốc son lịch sử của Bác vẫn vẹn nguyên”. Trong số đó có những bức ảnh làm ông “day dứt, suy nghĩ, kính nể, càm phục Bác muôn phần” khi thấy Bác luôn yêu thương và dành tình cảm đặc biệt cho đồng bào miền Nam. Đến những giây phút cuối đời, Bác vẫn mong mỏi được vào thăm Nhân dân miền Nam…
Những tấm ảnh về Bác Hồ được trưng bày tại Phòng lưu niệm. Ảnh: Nguyễn Trọng Tài
Từ những bức ảnh về Bác, ông Cao tự tay chắp bút sáng tác thơ để minh họa bằng lời. Trong khoảng 10 năm, ông sáng tác được 1.456 câu thơ. Ở nhà ông cũng làm thơ, đi thăm đồng cũng làm thơ, nhổ mạ cũng làm thơ, cày ruộng, cuốc đất cũng làm thơ. Có ngày ông sáng tác được 5-6 câu, có ngày 9-10 câu, nhưng nhiều ngày không được câu nào.
Có thể kể đến một số câu thơ được ông sáng tác qua hình ảnh Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước như:
– “Tất Thành người ở nơi đây
Chôn rau cắt rốn nơi này ra đi
Núi sông đất nước mong gì
Mong người con ấy mau về cứu dân
Đi xa rồi Bác về gần
Bao điều học được cứu dân giúp đời…”
– “Bác là lãnh tụ thần kỳ
Ra đi cứu nước tuổi thì thanh niên
Ra đi đâu để kiếm tiền
Tấm lòng nhân hậu khắp miền đất xa
Học hỏi kinh nghiệm ông cha
Chữ nhân chữ đức để mà cứu dân…”
Địa chỉ hữu ích cho thế hệ trẻ tìm hiểu lịch sử
Phòng lưu niệm Bác Hồ của ông Cao không chỉ thu hút khách trong xã Đại Yên, trong huyện Chương Mỹ đến tham quan, mà rất nhiều đoàn khách từ các tỉnh, thành phố cũng tìm đến. Mỗi khi học sinh trên địa bàn huyện Chương Mỹ đến tham quan, tìm hiểu về Bác Hồ, ông lại nhiệt tình, say sưa thuyết minh từng bức ảnh cho các em nghe: Đây là bức ảnh con tàu sang Pháp mà Nguyễn Tất Thành đã lên và ra đi tìm đường cứu nước; đây là bức ảnh anh Ba Nguyễn Ái Quốc đã sang đến Nga năm 1923… Những hình ảnh, câu thơ về Bác qua lời kể chuyện của ông, thế hệ học sinh thấy được lịch sử của dân tộc và công lao to lớn của Lãnh tụ kính yêu, từ đó bồi dưỡng tình yêu nước, tinh thần học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho các em. Những cuốn sổ ghi lại cảm xúc của mọi người có dịp ghé thăm Phòng lưu niệm Bác Hồ cứ dày lên theo thời gian, đã tiếp thêm sức mạnh cho ông.
Trong gia đình, ông Cao luôn răn dạy con cháu rằng, nhìn vào ảnh Bác rồi nhìn vào gương, các con hãy “lấy Bác làm tấm gương” để học tập, để điều chỉnh bản thân, để sống có đạo đức và ý nghĩa cho xã hội. Ông mong muốn con cháu mình sẽ tiếp tục giữ gìn, phát huy Phòng lưu niệm Bác Hồ mà ông tâm huyết cả đời.
Ông tâm sự: “Ở tuổi này không còn được bao nhiêu, tôi mong muốn lan tỏa những kiến thức nhỏ bé của mình để thế hệ trẻ biết ông cha ta đã cống hiến, hy sinh như thế nào. Những câu chuyện về Bác Hồ mà những người đi trước kể lại, thế hệ sau phải nghe thì mới hiểu được công lao của Đảng, Bác Hồ và của cách mạng Việt Nam”. “Một tâm nguyện hơn 60 năm, nay đã hoàn thành không sung sướng gì bằng” – ông phấn khởi nói.
Xuất phát từ việc làm tôn kính Bác Hồ, ông Trần Văn Cao đã được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì có thành tích tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; danh hiệu “ Người tốt, việc tốt” của UBND thành phố Hà Nội; Kỷ niệm chương của Ban Tuyên giáo Trung ương và nhiều Bằng khen, Giấy khen.
Thảo Nhi