Nhiều dấu tích kiến trúc mới về Hoàng thành Thăng Long tiếp tục được hé mở khi Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội, Viện Khảo cổ học công bố kết quả đợt khai quật khảo cổ học mới nhất tại khu vực chính điện Kính Thiên.
Phát hiện nhiều dấu tích kiến trúc mới
Năm 2019, Trưng tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học khai quật trên diện tích 990 m2 tại khu vực phía Đông Bắc của di tích Điện Kính Thiên. Đây là lần thứ 9 di sản này được khai quật, tiến thêm một bước trong việc vén lên bức màn bí mật về điện Kính Thiên. Từ đó, khám phá diện mạo của di sản thế giới hơn 1.000 năm tuổi này.
Những dấu tích phát hiện đậm đặc và nổi bật nhất trong lần khai quật này thuộc về thời Lê Trung Hưng. Những móng cột lớn rất đặc trưng của Triều đại này phát lộ được dự đoán là dấu tích của một chiếc cổng 5 gian 2 chái dẫn vào Cung điện phía sau chính điện Kính Thiên và hệ thống sân vườn khá quy củ. Khoảng cuối thời Lê Trung Hưng sân vườn bị bỏ nhường chỗ cho hệ thống ao/ hồ được xây dựng to lớn công phu với hai tường bằng gạch vồ, đường nét uốn lượn, khá cầu kỳ.
Bên cạnh đó, lần đầu tiên sau nhiều năm khai quật ở trung tâm Hoàng thành, các nhà khảo cổ học tìm thấy một cống nước xây bằng gạch khá công phu chạy theo hướng Bắc Nam từ thời Đại La thế kỷ 8-9, chứng minh cho giả thiết khu vực trung tâm của thành Đại La vẫn là ở khu vực trung tâm Hoàng thành Thăng Long. Nhận định này đặc biệt quan trọng, giúp ta tìm hiểu quy mô thành Đại La cũng như tìm hiểu được quy mô thành Thăng Long thời Lý.
Các kiến trúc thời Đinh – Tiền Lê, thời Lý, thời Trần tiếp tục phân bố ở khu vực sau nền điện Kính Thiên, chứng tỏ tính chất trung tâm khá đồng đều trên toàn bộ các vị trí đã khai quật tại khu vực Trung tâm và cũng là tương đồng với toàn bộ khu vực 18 Hoàng Diệu và Vườn Hồng.
Thời Lý phát hiện di vật tượng rồng đất nung kích thước rất lớn (có phần lớn hơn tượng rồng ở khu 18 Hoàng Diệu) cho thấy có thể có kiến trúc có quy mô lớn, quan trọng thời Lý ở đây.
Thời Trần các dấu tích kiến trúc ở đây có quy mô nhỏ. Hiện tượng dấu vết cháy rất nhiều (than tro) gợi đến việc sử sách chép về các cuộc chiến tranh vào cuối thời Trần thế kỷ 14 khiến cho kinh thành bị cháy nhiều lần thành tro bụi.
Các dấu tích đã xuất lộ gợi lên nhiều giả thiết mới
Thời Lê Sơ có 2 dấu tích bó nền, 1 dấu tích kiến trúc có móng cột. Các dấu tích này phản ánh thời Lê Sơ xây dựng ở đây nhiều công trình quan trọng (dấu tích đất nền màu gạch đỏ và dấu tích dải nền trang trí hoa chanh được gia cố rất cẩn thận). Kiến trúc có móng cột chạy theo hướng Bắc Nam có thể là kiến trúc kiểu hành lang tương tự dấu tích của kiến trúc hành lang ở phía Tây Đoan Môn đã phát hiện năm 2013-2014. Điều này gợi ý về không gian kiến trúc chính điện Kính Thiên thời Lê Sơ ở phía sau nền điện Kính Thiên có phần thu hẹp lại hơn so với phần phía trước.
Thời Lê Trung Hưng hình thành tổ hợp kiến trúc có móng cột lớn phía Tây và kiến trúc sân vườn phía Đông. Kiến trúc có móng cột có khả năng là kiến trúc 5 gian 2 chái nằm trên trục Ngự đạo thẳng tới Đoan Môn- Kính Thiên. Rất có khả năng đây là kiến trúc “cổng” của một khu cung điện khác trong khu vực Trung tâm. Theo thư tịch cổ và bản đồ cổ thì sau khu chính điện Kính Thiên là khu điện Cần Chánh. Vậy nếu đúng đây là kiến trúc cổng thì đây là di tích đánh dấu sự bắt đầu của khu vực kiến trúc quan trọng thứ hai trên trục Trung tâm: Đó là khu vực điện Cần Chánh, nơi làm việc của Hoàng đế và triều đình Lê Trung Hưng.
GS. TSKH Lưu Trần Tiêu – Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hoá Quốc Gia cho rằng: Kết quả khai quật đã cung cấp nhiều tư liệu từ trong lòng đất có giá trị và cùng tư liệu kết quả khai quật các năm 2017, 2018 đã khẳng định khu vực thành cổ Hà Nội và khu 18 Hoàng Diệu là trung tâm của Hoàng thành Thăng Long – trung tâm quyền lực phát triển liên tục hơn 1000 năm lịch sử, trong đó trục trung tâm thời Lý – Trần chưa xác định rõ nhưng trục trung tâm Đoan Môn – Kính Thiên – Hậu Lâu – Bắc Môn là trung tâm quyền lực chí ít là từ thời Lê Sơ – Lê Trung Hưng; hành cung thời Nguyện cũng nằm trên trục này.
“Đường nước lớn” là một phát hiện quan trọng và nổi bật nhất của khảo cổ học trong không gian Điện Kính Thiên, đề nghị mở rộng toàn bộ các hố khai quật khảo cổ học để làm rõ được toàn bộ quy mô của công trình này (nhất là tìm ra được các góc của đường nước). Đây là công trình sẽ thu hút khách tham quan. – GS Lưu Trần Tiêu nhấn mạnh.
Cuộc khai quật năm 2019 đã phát hiện nhiều di tích mới gợi những nhận thức mới góp phần thúc đẩy thêm một bước quan trọng trong việc tìm hiểu diện mạo khu Chính điện Kính Thiên, qua đó tiếp tục làm tăng thêm giá trị của Di sản Thế giới Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long.
Tô Nga
Theo MaskOnline