Tọa đàm “Nghệ thuật biểu diễn truyền thống và việc phát triển Công nghiệp văn hóa ở Hà Nội”

Đây là hoạt động do Khoa Các khoa học liên ngành – Đại học Quốc gia Hà Nội chủ trì, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp tổ chức.

Tọa đàm có sự tham gia của: Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Trọng Hinh – Đại diện nhóm múa Ải Lao, quận Long Biên; Nghệ sĩ múa rối nước Chu Lượng; Ông Vũ Tuấn – Giám đốc Trung tâm âm nhạc truyền thống Thăng Long; Bà Nguyễn Lệ Quyên – Giám đốc Trung tâm Xúc tiến quảng bá di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam; TS Nguyễn Thu Thủy – Giảng viên Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, PGS, TS Nguyễn Việt Khôi, Phó chủ nhiệm Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết: Tọa đàm được tổ chức nhằm giới thiệu sự đa dạng, tiềm năng của các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống Việt Nam và những cơ hội, thách thức trong việc khai thác các loại hình này trong các hoạt động văn hóa, các sản phẩm, dịch vuh văn hóa, sáng tạo của Hà Nội. Thông qua tọa đàm, người tham gia được lắng nghe và trao đổi với các các nghệ sĩ, nghệ nhân, các nhà hoạt động văn hóa nghệ thuật, nhà nghiên cứu… ở Hà Nội về những cách thức hợp tác, khai thác, phát huy hiệu quả nghệ thuật biểu diễn truyền thống, góp phần thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp văn hóa của cả nước nói chung và của Thủ đô Hà Nội.

Theo Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Trọng Hinh: Nghệ thuật hát múa Ải Lao gắn liền với truyền thuyết Thánh Gióng đánh giặc Ân. Trong Hội Gióng ở đền Phù Đổng (diễn ra từ ngày 7 đến 9 tháng 4 âm lịch hằng năm) phường Ải Lao tham gia thực hành một số nghi lễ quan trọng ở đền Thượng, đền Mẫu và Miếu Ban. Năm 2016, múa Ải Lao được công nhận là văn hóa phi vật thể quốc gia. Tuy nhiên, loại hình biểu diễn dân gian này đang găp nhiều khó khăn trong việc bảo tồn, phát triển và truyền dạy cho thế hệ sau. Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Trọng Hinh cũng cho biết: Các hội viên tham gia phường múa Ải lao vì niềm đam mê và trách nhiệm với di sản cha ông để lại và hoạt động của phường đều từ nguồn kinh phí của hội viên tự bỏ ra để trang trải chứ chưa nhận được sự hỗ trợ. Điều đáng nói nói nữa là hiện nay, các thành viên của phường đều đã cao tuổi mà chưa có điều kiện để truyền nghề cho các lớp kế cận. Vì vậy rất mong nhận được sự quan tâm của các cấp chính quyền, nhất là của Sở Văn hóa và Thể thao để phường múa Ải Lao có điều kiện để duy trì và phát triển.

Là một người đã từng công tác tại Nhà hát Múa rối Thăng Long, nghệ sĩ Chu Lượng mang đến tọa đàm nỗi trăn trở đối với việc bảo tồn và phát triển nghệ thuật thuật Múa rối nước. Anh chia sẻ: Hà Nội hiện tại có 5 phường rối nước truyền thống và là địa phương có nhiều phường rối nước nhất cả nước. Cái hay của rối nước là cùng với nghệ thuật điều khiển con rối trên mặt nước còn có sự kết hợp của một số loại hình nghệ thuật truyền thống khác như chèo, dân ca. Múa rối nước đã và được du khách trong và ngoài nước yêu thích. Nhiều hoạt động sáng tạo cũng được khai thác từ nghệ thuật rối nước như tạo hình rối nước, vẽ tranh, vẽ lên áo phông tạo sự độc đáo, hấp dẫn. Do đó cùng với việc bảo tồn thì quảng bá, lan tỏa loại hình nghệ thuật độc đáo này đến với đông đảo công chúng có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần nuôi dưỡng tài năng để giúp Múa rối nước có thể phát huy được thế mạnh trong phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô.

Tại tọa đàm, qua chia sẻ của ông Vũ Tuấn – Giám đốc Trung tâm âm nhạc truyền thống Thăng Long và bà Nguyễn Lệ Quyên – Giám đốc Trung tâm Xúc tiến quảng bá di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam, các đại biểu được hiểu hơn về những khó khăn, thuận lợi và cả những kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động biểu diễn nghệ thuật truyền thống vừa mang lại “doanh thu” lại vừa góp phần quảng bá các loại hình nghệ thuật này đến với đông đảo công chúng trong và ngoài nước.

Chia sẻ tại tọa đàm, Tiến sĩ Nguyễn Thu Thủy – Giảng viên Khoa Các khoa học liên ngành – Đại học Quốc gia Hà Nội khẳng định: Nghệ thuật biểu diễn truyền thống cần tăng cường kết nối du lịch và kết nối với giáo dục. Nghệ thuật biểu diễn truyền thống kết nối với du lịch vừa mang lại lợi ích kinh tế, vừa góp phần quảng bá rộng rãi tới đông đảo công chúng. Các đơn vị nghệ thuật có thể kết nối với các trường học tổ chức cho học sinh xem các chương trình biểu diễn, tương tác với nghệ sĩ… Hoạt động này giúp các em học sinh được hiểu thêm về nghệ thuật truyền thống, nuôi dưỡng tình yêu nghệ thuật và góp phần tạo nên một lớp trẻ với những sáng tạo về nghệ thuật trong tương lai.

Tham dự tọa đàm, bà Bùi Thị Hương Thủy – Phó Trưởng phòng Quản lý Di sản văn hóa (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) cho biết: Thành phố Hà Nội luôn quan tâm phát triển văn hóa, trong đó có các di sản văn hóa phi vật thể và những nghệ nhân đang hoạt động trong lĩnh vực này. Mới đây nhất, năm 2022, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 23, quy định chế độ đãi ngộ, hỗ trợ nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú; nghệ nhân và câu lạc bộ tiêu biểu trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể thành phố Hà Nội. Ngoài những quy định cụ thể dành cho các nghệ nhân, nghệ sĩ… Nghị quyết cũng đưa ra những mức hỗ trợ cụ thể đối với các câu lạc bộ tiêu biểu, do đó, tới đây, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cũng như các phòng, ban chuyên môn của quận Long Biên sẽ hướng dẫn phường múa Ải Lao các thủ tục thành lập câu lạc bộ để đủ điều kiện được hưởng các chế độ mà Nghị quyết 23 của UBND thành phố Hà Nội đã đề cập.

Cũng tại tọa đàm, các đại biểu đã được được nghe, được xem các tiết mục biểu diễn nghệ thuật truyền thống đặc sắc như: Độc tấu đàn nhị “Kể chuyện ngày mùa” được biểu diễn bởi nghệ sĩ Nguyễn Thành Nhân của Trung tâm Âm nhạc truyền thống Thăng Long; Hai nghệ sĩ Ngô Văn Hào và Phạm Văn Trình đến từ Trung tâm Xúc tiến quảng bá di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam biểu diễn tiết mục “xẩm tàu điện” với tiêu đề “Bắc kỳ vui nhất Hà Thành”; Và đặc biệt là màn múa Ải Lao độc đáo có một không hai được biểu diễn bởi phường múa Ải Lao, quận Long Biên đã để lại nhiều ấn tượng đối với đông đảo người xem.

Nhật Linh