Cuộc thi nhận được 135 tác phẩm dự thi của các tác giả ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau,. Có những bài, hoặc chùm bài chất lượng: chuẩn chỉnh về thể thức, cách luật, ngôn từ trau chuốt, điển trọng, trang nhã, hàm súc, vận dụng khéo léo nhiều thủ pháp của thơ ca cổ điển, như đối ngẫu, tập cổ, dụng điển… hợp với cung đàn nhịp phách; nội dung biểu đạt phong phú, nhiều bài có tính triết lí, thể hiện ý vị nhân sinh khá sâu sắc…, cho thấy sự dụng công, sự điêu luyện của các tác giả. Một số tác phẩm cổ nhã, tiệm cận được với các tác phẩm Hát nói của tiền nhân. Đáng chú ý là các tác giả có các tác phẩm chất lượng tốt về cơ bản đều là các tác giả ở độ tuổi còn khá trẻ.
Sáng 24/12/2023, tại Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Hà Nội tổ chức tổng kết và trao giải thưởng Cuộc thi sáng tác lời thơ mới cho các thể cách Hát nói trong Ca trù trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2023.
Ca trù là bộ môn nghệ thuật có truyền thống lâu đời, với nhiều thể thức khác nhau. Hát nói là một kiểu thức của Ca trù. Về phương diện hình thức, thơ Hát nói đủ khổ, thiếu khổ, dôi khổ, có câu gối hạc dôi phách bắc, dôi phách nam, có kiểu thức gieo vần, đặt câu riêng, có Mưỡu đơn, Mưỡu kép, Mưỡu tiền, Mưỡu hậu… Sáng tác tác Hát nói tương đối khó, vì nó đòi hỏi người làm phải nắm rõ thể thức, cách luật, có tu dưỡng về văn từ, có hiểu biết về thơ ca cùng một số thủ pháp nghệ thuật của thơ ca truyền thống, biết dụng điển – dụng sự, có vốn cổ học nhất định; ngoài văn chương, lại cũng cần có hiểu biết nhất định về âm nhạc… có như vậy mới có thể tạo tác được những tác phẩm hoàn chỉnh, trọn vẹn về hình thức, có giá trị về nội dung, nghệ thuật và còn đảm bảo yêu cầu diễn xướng.
Cuộc thi nhận được 135 tác phẩm dự thi (được gửi qua đường bưu điện, gửi trực tiếp hoặc qua thư điện tử). Có tác giả chỉ gửi 01 tác phẩm duy nhất, nhưng cũng có tác giả gửi đến 15 tác phẩm. Đặc biệt, cuộc thi nhận được sự tham gia của tác giả ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau, có người làm ngân hàng, có người làm công nghệ thông tin, có người kinh doanh, có người làm công tác nghiên cứu, biểu diễn nghệ thuật… Có thể thấy, nhiều tác giả không hoạt động trong các lĩnh vực văn hóa nghệ thuật song lại dành sự quan tâm đặc biệt cho Hát nói.
Hội đồng chấm giải gồm 07 thành viên, trên cơ sở các tác phẩm đã được đánh mã số, từ góc tiếp cận của mình để tiến hành đánh giá độc lập. Sau khi thực hiện xong việc đánh giá độc lập, Hội đồng họp phiên toàn thể, công bố kết quả đánh giá của mỗi thành viên, tổng hợp, rà soát kết quả đánh giá để đi đến sự thống nhất. Quá trình xét chọn diễn ra một cách nghiêm túc, thận trọng, tỉ mỉ.
Theo PGS.TS Nguyễn Bình Đình, nguyên Viện trưởng Viện Âm nhạc, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Cuộc thi: Các tác phẩm dự giải, phần đa là các bài đủ khổ, bên cạnh đó có một số bài dôi khổ, không có bài nào thiếu khổ; có bài có Mưỡu đơn, Mưỡu kép, có một số bài có câu gối hạc dôi phách bắc. Khá nhiều bài chưa đảm bảo về cách luật, như cách đặt câu, gieo vần. Những bài dạng này đã phần cũng là những bài ngôn từ còn thô phác, ít dụng công, không có ý tưởng chủ đạo, nói chung là chưa đúng cách luật, vụng về trong từ chương và lập ý.Trái ngược hoàn toàn những bài nói trên, có không ít tác giả có những bài, hoặc chùm bài chất lượng: chuẩn chỉnh về thể thức, cách luật, ngôn từ trau chuốt, điển trọng, trang nhã, hàm súc, vận dụng khéo léo nhiều thủ pháp của thơ ca cổ điển, như đối ngẫu, tập cổ, dụng điển… hợp với cung đàn nhịp phách; nội dung biểu đạt phong phú, nhiều bài có tính triết lí, thể hiện ý vị nhân sinh khá sâu sắc…, cho thấy sự dụng công, sự điêu luyện của các tác giả. Một số tác phẩm cổ nhã, tiệm cận được với các tác phẩm Hát nói của tiền nhân. Đáng chú ý là các tác giả có các tác phẩm chất lượng tốt về cơ bản đều là các tác giả ở độ tuổi còn khá trẻ. Đây là tín hiệu đáng vui mừng. “Chúng tôi mong muốn từ kết quả cuộc thi này, các cuộc thi tương tự sẽ được phát động, để Ca trù nói chung và Hát nói nói riêng ngày càng thu hút sự quan tâm và tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội nghiên cứu, tổ chức ghi âm, ghi hình các tác phẩm đạt giải cao, xuất bản, phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng, tới các CLB Ca trù để các ca nương, kép đàn biểu diễn trong các cuộc hát Ca trù…”, PGS.TS Nguyễn Bình Định nhấn mạnh.
Ban Tổ chức đã trao 01 giải Nhất, 02 giải Nhì, 03 giải Ba, 10 giải Khuyến khích cho các tác giả. Giải Nhất được trao cho tác giả Phạm Văn Ánh (bút danh Trường Phong) với tác phẩm Quang âm thấm thoát (bài thứ nhất). Giải Nhì đươc trao cho các tác giả Lê Tiến Đạt (bút danh Châu Hải Đường) với tác phẩm Cảm thu; Nguyễn Quang Duy (bút danh Hy Nhân) với tác phẩm Nhớ Thăng Long (kỳ I); giải Ba được trao cho các tác giả: Đoàn Việt Thắng (bút danh Nguyệt Sinh) với tác phẩm Dạ vũ độc chước; Nguyễn Minh Dũng (bút danh Thanh Tâm) với tác phẩm Gặp Xuân; Đàm Quang Minh với tác phẩm Giọng ca trù Vạn Điểm.
Ban Tổ chức trao giải Nhất, Nhì, Ba và giải Khuyến khích cho tác giả
Bên cạnh đó, Ban tổ chức tặng giấy khen và tặng thưởng cho 02 tác giả là nghệ nhân lớn tuổi nhất tham gia Cuộc thi (95 tuổi); tác giả có nhiều tác phẩm tham gia chất lượng tốt và tác giả tích cực tham gia hưởng ứng Cuộc thi.
Sau phần trao giải, là phần trình diễn một số tiết mục đoạt giải trong Cuộc thi.
Trình diễn một số tiết mục đoạt giải trong Cuộc thi
Minh Nguyễn