Trong sáng 6/7, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu – Quốc Tử Giám phối hợp với công an phường Văn Miếu đã hoàn tất quá trình di dời hai bát hương mà người dân đã tự ý đặt vào bên trong di tích, trả lại nguyên trạng cho bia Hạ mã theo đúng cảnh quan ban đầu.
Những ngày gần đây, trên báo chí đã phản ánh nhiều hình ảnh sĩ tử vái lạy tấm bia “Hạ Mã” tức “xuống ngựa” tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám trước kỳ thi THPT mặc dù tấm bia được đặt ở đây mang tính chất là một biển báo nhắc nhở những người đi qua khu vực này phải xuống ngựa đi bộ, nhằm biểu thị lòng tôn kính với các bậc Tiên thánh, Tiên hiền.
Hàng năm, trước mỗi kỳ thi quan trọng như THPT, di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám thường đón một lượng lớn phụ huynh và học sinh thường đến dâng hương các bậc Tiên thánh, Tiên hiền và các danh nhân có công sáng lập và phát triển Văn Miếu-Quốc Tử Giám.
Năm nay do dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp, thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch theo chỉ đạo của thành phố Hà Nội, di tích Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã đóng cửa, tạm dừng đón khách tham quan từ 17h ngày 3/5/2021. Tuy nhiên, trong những ngày sắp diễn ra kỳ thi THPT có rất nhiều phụ huynh và thí sinh vẫn đến trước cổng Văn Miếu để “vái vọng” phía bên ngoài cổng, thắp hương, bày lễ tại hai bia “Hạ mã” hai bên vỉa hè cổng Văn Miếu gây hình ảnh phản cảm như nhiều báo chí đã đưa tin.
Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã thực hiện nhiều biện pháp để thuyết phục người dân không thắp hương và bày lễ tại bia “Hạ mã”: đặt biển thông tin tại bia Hạ mã; truyền thông trên fanpage và website; phối hợp với lực lượng chức năng của phường Quốc Tử Giám trực tiếp giải thích rõ cho các thí sinh và phụ huynh đang tập trung trước cổng Văn Miếu…
Trong sáng 6/7, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu-Quốc Tử Giám cũng đã hoàn tất quá trình di dời hai bát hương mà người dân đã tự ý đặt vào bên trong di tích, trả lại nguyên trạng cho bia “Hạ mã” theo đúng cảnh quan ban đầu. Đồng thời, tiếp tục đặt biển khuyến cáo để người dân được biết.
Trước đó, vào năm 2020, Trung tâm hoạt động VHKH Văn Miếu – Quốc Tử Giám cũng đã đặt một tấm biển bằng đá, khắc lịch sử của tấm bia, đồng thời khẳng định, đây hoàn toàn không phải là miếu thiêng để thờ cúng. Tuy vậy, vẫn có hiện tượng người dân bỏ qua khuyến cáo, thắp hương, đặt lễ khấn vái tại đây.
Trên trang mạng xã hội, Trung tâm hoạt động VHKH Văn Miếu – Quốc Tử Giám cũng phát đi thông báo giải thích về nguồn gốc khá rõ ràng: “Hai bên khu Tiền án của khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám có hai tấm bia đề chữ “Hạ mã”, có nghĩa là xuống ngựa. Bia do Thượng thư Bộ công, Tư nghiệp Quốc Tử Giám Nguyễn Hoản cho dựng năm 1771. Bia được đặt trong nhà che bia, bên dưới là bệ, kiến trúc nhỏ nhắn và vuông vắn rất hài hòa với toàn bộ không gian xung quanh. Bia Hạ mã không phải là nơi thờ tự. Xưa kia, bia “ Hạ mã” cùng với tứ trụ (4 cột trụ) trước cổng Văn Miếu, được xem là mốc giới hạn xác định ranh giới chiều ngang của Văn Miếu. Bia “Hạ mã” được dựng lên để nhắc nhở những người đi qua đây, dù là bậc công hầu hay khanh tướng, dù võng lọng hay ngựa xe, đều phải xuống ngựa đi bộ ngang qua để biểu thị lòng tôn kính với các bậc Tiên thánh, Tiên hiền.
Bia “Hạ mã” không phải là không gian thờ tự, thờ cúng, thắp hương. Các tấm bia này là một trong những hạng mục của Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám cần được gìn giữ, bảo vệ.
Thu Hiền