Đình Chèm được xây dựng theo lối kiến trúc nội công ngoại quốc, tiền nhị hậu công với đa dạng các hạng mục công trình, tạo nên một quy mô bề thế.
Nằm bên dòng sông Hồng, cách trung tâm Hà Nội về phía Tây khoảng 12km là một ngôi đình uy nghi, cổ kính, có niên đại hàng nghìn năm lịch sử. Đình Chèm, thuộc phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội – được coi là một trong số ít những ngôi đình cổ nhất Việt Nam, nơi thờ đức Hy Khang Thiên Vương Lý Ông Trọng – nhà ngoại giao đầu tiên của dân tộc và là người có công dẹp giặc ngoại xâm cứu nước. Không chỉ là một vị tướng quân giỏi, Đức Thánh chèm Lý Ông Trọng còn là người có rất nhiều công lao trong việc diệt trừ thủy quái, khuyến khích người dân làm ruộng, trồng dâu, làm điều lợi, bỏ điều hại, khiến người dân được sống ấm no, hạnh phúc. Sau khi mất, ngài được nhà vua ban là Thượng Đẳng Phúc Thần Duệ hiệu là Hy Khang Thiên Vương, được nhân dân tôn vinh là Đức Thánh Chèm và dựng đền thờ ngay tại làng Chèm – nơi ông sinh ra và lớn lên.
Đình Chèm được xây dựng theo lối kiến trúc nội công ngoại quốc, tiền nhị hậu công với đa dạng các hạng mục công trình, tạo nên một quy mô bề thế. Điểm đặc biệt nhất trong kiến trúc đình Chèm là những hoa văn được khắc ngay trên mái kèo chứ không phải ghép như nhiều đình khác. Hai mái kèo ở hai bên mái đình không được khắc đối xứng mà mỗi mái kèo có một hoa văn rất riêng. Trên các bộ vì ngắn, các bức cốn chạm hình rồng mây, rồng cuốn thủy, cá chép hóa rồng, tứ linh với các đường nét chạm mềm mại, trau chuốt. Đặc biệt là bức chạm khắc rồng cuốn nước, phượng ngậm thư có giá trị đặc sắc, quý hiếm. Theo ông Nguyễn Mạnh Thìn – Trưởng Tiểu Ban quản lý di tích Đình chèm cho biết: “Đình Chèm có nhiều nét kiến trúc văn hoá đặc biệt. Đình được chia làm 2 cụm chính. Mỗi cụm gắn kết với nhau bằng 6 đơn nguyên, tạo thành thế trùng điệp, thâm nghiêm phục vụ cho việc tế lễ Thánh. Đình có kiến trúc đặc biệt, tinh xảo thể hiện ở hai nhà Đại Bái gồm 5 gian, 2 dĩ, được gắn kết với nhau không bằng các cột phụ mà gắn kết với nhau bằng hệ thống xà nách. Trên hệ thống xà nách có hệ thống thoát nước bằng máng đồng ở giữa cao và thoải ra hai phía đầu hồi. Hệ thống này được làm từ năm 1748 và năm 1756 cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn. Nét đặc sắc của chạm khắc Đình Chèm là con Phượng ngậm bài thơ, Tứ linh thi. Ngoài ra còn có chạm kênh, chạm bong, chạm thủng, các hình chủ yếu mang chủ đề Tứ linh đan xen với huyền thoại cá chép vượt vũ môn làm cho nét trang trí của Đình rất đặc biệt và sinh động, không có chạm khắc tượng, chạm khắc người trên xà, trên cột.” Làng Chèm nằm sát mép nước sông Hồng nên thường xuyên bị lũ lụt, sạt lở đe dọa. Đình đã được trùng tu nhiều lần và đặc biệt nhất là sự kiện năm 1902, cả ngôi đình nặng hàng trăm tấn toàn bằng gỗ quý đã được dân sở tại kiệu lên cao thêm 2,4m, ngang với mặt đê sông Hồng, chỉ bằng các dụng cụ của nhà nông như đinh bừa, quang gánh.
Trong lịch sử dân tộc Việt, Đức Thánh Chèm đứng hàng thứ ba sau Thánh Tản và Thánh Gióng. Theo thần tích tại đình Chèm, sau khi ngài mất, vua Thục Phán An Dương Vương đã lệnh cho nhân dân xã Thụy Phương lập đền thờ để hương hỏa. Có thể khẳng định rằng, ngôi đình Chèm thờ đức Hy Khang Thiên Vương Lý Ông Trọng đã có niên đại lịch sử trên 2.300 năm.
Vào ngày 14 – 16/5 Âm lịch hàng năm, đình Chèm có lễ hội lớn, với sự tham gia của người dân 3 làng: Làng Chèm – phường Thụy Phương; làng Hoàng Liên, Hoàng Xá – Phường Liên Mạc. Đặc biệt nhất là lễ “rước nước”. Có một câu ca dao đã ghi sâu vào tâm trí bao thế hệ những người Hà Nội: “Thứ nhất là hội Cổ Loa, thứ hai hội Gióng, thứ ba hội Chèm”. Lễ hội được tổ chức ngoài phần lễ còn có phần hội, với những hội thi và các trò chơi truyền thống được diễn ra trong cả 3 ngày như: Thi làm chè kho, thi bơi, thi vật, thi bắt vịt nước, chơi cờ người, tổ tôm điếm, đấu vật… Ngoài các chương trình vui chơi còn có giao lưu văn nghệ hát quan họ giữa các làng để lại nhiều ấn tượng với du khách thập phương. Trong dịp Lễ hội năm nay, người dân phường Thụy phương vui mừng phấn khởi khi Đình Chèm đã được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 2082/QĐ – TTg ngày 25/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ.
Ngày 25/6 (tức ngày 12 tháng 5, năm Mậu Tuất), Quận ủy – HĐND – UBND – UBMTTQ quận Bắc Từ Liêm long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Đình Chèm với các hoạt động: Lễ dâng hương Đức thánh Chèm; báo cáo giá trị di tích quốc gia đặc biệt Đình Chèm; trao Quyết định công nhận Đình Chèm là di tích Quốc gia đặc biệt; màn sử thi “Đình Chèm – một cõi linh thiêng”…
Đình Chèm được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt là sự kiện chính trị, văn hóa quan trọng của Thủ đô Hà Nội nói chung và quận Bắc Từ Liêm nói riêng, qua đây thể hiện lòng tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay với di sản văn hóa do cha ông để lại, đồng thời tuyên truyền, vận động nhân dân cùng chung tay bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích, góp phần phát triển kinh tế – xã hội; văn hóa, du lịch của quận Bắc Từ Liêm trong tương lai.
Bích Luyện – Hữu Định
Theo Trung tâm Thông tin Triển lãm