Hương ước, quy ước góp phần tích cực trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội tại cộng đồng dân cư

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Trần Thị Vân Anh cho biết, hương ước, quy ước là văn bản quy định các quy tắc xử sự do cộng đồng dân cư thôn, tổ dân phố tự nguyện thỏa thuận và thiết lập nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận. Hương ước đã tồn tại khá lâu dài và có những bước phát triển thăng trầm trong đời sống xã hội của nước ta từ xưa đến nay. Việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố trong thời gian qua đã đem lại những kết quả thiết thực đối với công tác quản lý xã hội tại cộng đồng dân cư.

Báo cáo tại Hội nghị, Phó Chủ tịch UBND huyện Quốc Oai Hoàng Nguyên Ưng cho biết, công tác chỉ đạo, hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện  hương ước, quy ước luôn được UBND huyện quan tâm chỉ đạo. Đến nay, 95/95 thôn, tổ dân phố thuộc 21 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Quốc Oai đã xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước văn hóa của địa phương. 100% các xã, thị trấn đã thực hiện xong sửa đổi, bổ sung quy ước để địa phương phát hành, đưa quy ước vào thực tiễn cuộc sống của Nhân dân. Các hương ước, quy ước được sửa đổi, bổ sung đã lồng ghép các nội dung xây dựng nông thôn mới; thực hiện quy tắc ứng xử và chặt chẽ hơn trong quy định thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; ứng xử khi có dịch bệnh nguy hiểm; ứng xử trên môi trường mạng… phù hợp với tình hình và quy định mới. Nội dung của hương ước, quy ước đã góp phần đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, phòng chống các tệ nạn xã hội, phát triển sản xuất, khuyến khích học tập, giải quyết các tranh chấp, vi phạm nhỏ trong nhân dân; duy trì và phát huy thuần phong mỹ tục, đề cao các chuẩn mực đạo đức truyền thống tốt đẹp; góp phần thực hiện chính sách dân số; bài trừ các hủ tục và tệ nạn xã hội. Hương ước, quy ước có vai trò là bộ phận hỗ trợ đắc lực pháp luật trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội tại cộng đồng dân cư đối với những vấn đề và nội dung mà pháp luật không điều chỉnh; đồng thời còn là công cụ thực hiện mở rộng, phát huy dân chủ ở cơ sở, giúp Nhân dân trong tiến trình giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước.

Tại địa bàn quận Long Biên, với mục tiêu xây dựng quận Long Biên trở thành đô thị văn minh, trong 20 năm qua Quận đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội, an ninh quốc phòng… Trong đó, thực hiện quy ước được xác định là một giải pháp tích cực trong xây dựng đời sống văn hoá, nếp sống văn minh đô thị, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Theo Phó Chủ tịch UBND quận Long Biên Nguyễn Thị Thanh Hằng, các tổ dân phố trên địa bàn quận đều xây dựng 02 quy ước “Tổ dân phố giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường xanh – sạch – đẹp” và “Tổ dân phố thực hiện tốt các quy định về trật tự đô thị, trật tự xây dựng”. Hầu hết các quy ước đã bám sát đời sống và tình hình thực tế của từng địa phương nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng, xây dựng nếp sống văn hóa trong trật tự đô thị, vệ sinh môi trường. Quy ước được phổ biến, quán triệt đến cán bộ, đảng viên và Nhân dân trên địa bàn bằng các hình thức khác nhau như: phát đến từng hộ gia đình, phổ biến qua hệ thống truyền thanh phường, qua hội nghị đại biểu nhân dân, niêm yết tại nhà văn hóa tổ dân phố. Công tác theo dõi, giám sát việc thực hiện quy ước được giao cho tổ dân phố. Khi phát hiện ra những vi phạm quy ước, đại diện tổ dân phố trực tiếp nhắc nhở, đối với những tranh chấp nhỏ tại cộng đồng được giải quyết thông qua các tổ hòa giải. UBND phường thực hiện việc giám sát, kiểm tra chung. Hằng năm vào dịp ngày hội đại đoàn kết dân tộc, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, các phường tiến hành đánh giá kết quả thực hiện quy ước. Có phường đã chủ động lồng ghép đánh giá việc thực hiện quy ước như một tiêu chí thi đua và công nhận các danh hiệu Gia đình văn hóa, Tổ dân phố văn hoá.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch UBND quận Long Biên cũng cho biết, việc thực hiện quy ước có lúc chưa được quan tâm đúng mức, việc xử lý vi phạm các quy định trong quy ước không đủ sức răn đe. Bên cạnh đó, cũng chưa có nhiều mô hình tiêu biểu về xây dựng, thực hiện quy ước.

Tại Hội nghị, các quận, huyện cũng đề nghị Thành phố sớm ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị định 61/2023/NĐ-CP của Chính phủ để làm căn cứ cho cơ sở triển khai thực hiện; Có cơ chế hỗ trợ kinh phí cho các địa phương thực hiện xây dựng, sửa đổi, bổ sung và phổ biến sau khi hương ước, quy ước được phê duyệt.

Hội nghị cũng đã nghe ý kiến phát biểu của các thôn, tổ dân phố tiêu biểu tại các quận, huyện, thị xã về những thuận lợi, khó khăn, những kinh nghiệm trong việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước tại địa phương; cũng như những trao đổi, giải đáp của Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ VHTTDL) Hoàng Minh Thái với những nội dung mang tính chuyên sâu kết hợp với kinh nghiệm từ hoạt động thực tiễn nhằm triển khai có hiệu quả nhất công tác xây dựng, thực hiện quy ước, hương ước ở địa phương.

PV

Ảnh: Phạm Linh