25 năm công tác tại Nhà hát Múa rối Thăng Long, gắn bó với múa rối nước truyền thống, NSƯT Thủy Tiên vẫn không ngừng tự tìm tòi, học hỏi để rồi tỏa sáng với nghệ thuật rối cạn, mang nét văn hóa Việt Nam chứa đựng trong từng hình hài rối đến với bạn bè quốc tế.
NSƯT Nguyễn Hồ Thuỷ Tiên sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật múa rối với cha là đạo diễn tốt nghiệp tại Tiệp Khắc, mẹ là diễn viên đều từng công tác tại Nhà hát Múa rối Việt Nam. Chị tốt nghiệp trường Cao đẳng nghệ thuật Hà Nội và Đại học Ngoại ngữ Hà Nội. Tiếp bước nghiệp rối nước của cha và mẹ, chị về công tác tại Nhà hát Múa rối Thăng Long từ tháng 6 năm 1993 cho đến nay. Năm 2016, chị vinh dự được trao tặng danh hiệu NSƯT sau nhiều năm cống hiến. Dù công việc tập luyện và biểu diễn múa rối nước chiếm khá nhiều thời gian tại nhà hát giữ kỷ lục châu Á 365 ngày đỏ đèn trong năm, mỗi ngày luôn có từ 4 đến 6 suất diễn, NSƯT Thuỷ Tiên vẫn luôn đau đáu một niềm đam mê với nghệ thuật rối cạn…
NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên với những chú rối mang đậm bản sắc văn hóa Việt
Say mê rối từ thuở nhỏ, đến khi đã trở thành một nghệ sĩ trình diễn, tình yêu với nghệ thuật rối trong nữ nghệ sĩ ngày một thêm sâu đậm. Sau khi tham dự một khóa học về nghệ thuật các nước châu Á tại Hàn Quốc, chị trở về với những suy tư và trăn trở rằng lâu nay bạn bè quốc tế chỉ biết tới múa rối nước truyền thống của Việt Nam, trong khi đó rối cạn cũng rất đẹp, rất hay, lại thuận tiện trong việc mang đi trình diễn, giới thiệu. Hơn nữa, rối cạn cũng đang có nguy cơ mai một. Từ những suy nghĩ ấy, chị bắt đầu hành trình với rối cạn. Mới đầu, chị tìm đến các nhà hát, các nghệ sĩ để nhờ tạo hình rối nhưng nơi nào cũng từ chối. Vậy là chị tự tìm hiểu và mày mò làm rối. Có những khi làm một con rối đến lần thứ tư, thứ năm, chị mới ưng ý. Nếu làm con rối bằng gỗ thì sẽ không dễ dàng mang đi mang lại, thế là NSƯT Thủy Tiên tạo hình cho những con rối của mình bằng rất nhiều chất liệu như bằng xốp, bằng mây tre đan. Có những nhân vật rối được chị tạo hình từ chiếc gầu trần phở, rổ tre nhỏ, mẹt… rồi tự tay thiết kế, may trang phục và “trang điểm” cho rối. Khi đã có trong tay những chú rối rồi, chị bắt đầu xây dựng ý tưởng kịch bản, lựa chọn rồi cắt ghép âm nhạc, lồng tiếng động cho những vở diễn của mình. Những ngày đầu, tập luyện với rối dây, rối que, chị cũng gặp khá nhiều khó khăn bởi đôi tay đã quen với sức nặng của rối nước, hơn nữa rối nước lại cùng điểu khiển chung với đồng nghiệp từ 3 đến 4 người. Trong khi những con rối dây lại nhỏ, nhẹ và chỉ có một mình điều khiển sao cho các dây không bị rối với nhau, thậm chí có khi hai tay phải điều khiển 2, 3 con rối. Mặt khác, khi độc diễn, không có bạn diễn hỗ trợ nên để có thể thu hút khán giả thì người nghệ sĩ điểu khiển không những cần phải có kỹ thuật tốt mà còn cần sự tinh tế, khéo léo thể hiện ở nét mặt, khuôn miệng trong khi biểu diễn.
NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên là nữ diễn viên múa rối đầu tiên củaViệt Nam có chương trình độc diễn rối cạn tham gia các liên hoan múa rối thế giới, tiêu biểu như tại Indonesia (2013), Thái Lan và Ai Cập (2014), Phillippin và Malaysia (2015), Đài Loan (2016) v.v. Tháng 10/2017, chị tham dự “Liên hoan quốc tế các nhà hát giành cho khán giả trẻ” diễn ra tại Romania. Đây cũng là dịp kỷ niệm Liên hoan tròn 10 năm tuổi với 29 quốc gia và vùng lãnh thổ đại diện cho năm châu lục cùng 200 diễn viên tham dự. NSƯT Thủy Tiên mang tới chương trình “Vietnam in puppets” gồm các tiết mục nổi bật như “Du xuân”, “Lân mẫu xuất lân nhi”, “Tứ linh”… trình diễn rối cạn trên nền nghệ thuật chèo và nhạc dân tộc, đồng thời giới thiệu nghệ thuật tạo hình con rối từ mây tre đan. NSƯT Thủy Tiên là đại diện duy nhất của của châu Á tham dự Liên hoan này. Chị vinh dự đoạt giải “Nữ nghệ sĩ xuất sắc nhất” và chương trình “Vietnam in puppets” đã để lại trong lòng khán giả quốc tế những ấn tượng về tạo hình rối từ mây tre đan Việt Nam cũng như một nữ nghệ sĩ độc diễn nhiều thể loại rối cạn trên sân khấu.
Giờ đây, trên hành trình với múa rối của NSƯT Thủy Tiên đã có thêm người đồng hành, đó chính là cậu con trai 15 tuổi của chị. Thừa hưởng tình yêu và năng khiếu từ mẹ, mới lên 10 đã cùng mẹ đi biểu diễn tại nhiều nơi trong nước và trên thế giới. Đến giờ, cậu đã có thể trình diễn như một nghệ sĩ thực thụ.
NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên chia sẻ, rối nước với chị là nghiệp còn rối cạn là hành trình dài mà chị đã lựa chọn để đeo đuổi và gắn bó với mong ước đưa nghệ thuật rối và văn hóa Việt ra thế giới…
Minh Trang
Theo Trung tâm Thông tin Triển lãm