Quận Bắc Từ Liêm hội tụ nhiều di sản văn hoá của người Việt cổ, phong phú về số lượng, đa dạng về chủng loại. Quận có 135 di tích, 35 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó 63 di tích được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa, gồm: 1 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 48 di tích cấp quốc gia, 14 di tích cấp thành phố và 29 lễ hội truyền thống (trong đó có 2 lễ hội đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đó là: Lễ hội đình Chèm, phường Thụy Phương và Lễ hội bơi Đăm, phường Tây Tựu). Ngoài ra, huyện còn có 26 di tích cách mạng kháng chiến và lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (trong đó có 16 di tích đã được UBND thành phố gắn biển).
Lễ hội đình Chèm, phường Thụy Phương.
Những năm qua, công tác quản lý Nhà nước về di tích và lễ hội của quận Bắc Từ Liêm có chuyển biến tích cực. Ban Quản lý di tích các phường và Tiểu Ban quản lý di tích tổ dân phố thường xuyên được kiện toàn. Các phòng ban chuyên môn của quận thường xuyên phối hợp khảo sát, đánh giá hiện trạng xuống cấp các di tích trên địa bàn để có phương án đề xuất tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp kịp thời. Các công trình xây dựng liền kề được quản lý tốt, không ảnh hưởng đến không gian, cảnh quan di tích. Trong quá trình thực hiện công tác tu bổ, tôn tạo di tích luôn có sự bàn bạc, lấy ý kiến thống nhất của nhân dân theo đúng quy trình, không xảy ra tình trạng khiếu kiện, bất đồng. Việc giải quyết những vi phạm di tích do lịch sử để lại đã được quan tâm, những vụ việc vi phạm di tích được phát hiện và giải quyết kịp thời. Các lễ hội tổ chức theo đúng quy định, nhiều loại hình văn hóa, nghệ thuật truyền thống như các trò chơi, trò diễn giàu tính nghệ thuật, đậm chất dân gian được quan tâm và khôi phục, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, bổ ích, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của các tầng lớp nhân dân, tạo sự gắn kết giữa các thành viên trong cộng đồng.
Lễ hội bơi Đăm, phường Tây Tựu.
Để công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực này hiệu quả, sát thực tế, năm 2017, UBND quận Bắc Từ Liêm đã ban hành Quyết định số 6746/QĐ-UBND ngày 25/9/2017 về Quy chế quản lý di tích lịch sử – văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm. Năm 2019, thành lập Ban Quản lý di tích quốc gia đặc biệt đình Chèm, phường Thụy Phương và xây dựng Quy chế hoạt động của Ban Quản lý di tích quốc gia đặc biệt đình Chèm xin ý kiến các cơ quan chuyên môn của thành phố. Quận cũng phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức khảo sát, lập hồ sơ khoa học pháp lý đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình Thủ tướng Chính phủ công nhận quả chuông thời Ngô tại đình Nhật Tảo, phường Đông Ngạc là Bảo vật quốc gia; phối hợp với các cơ quan chuyên môn của thành phố lập hồ sơ khoa học pháp lý đề nghị các cấp có thẩm quyền xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa Nhà thờ họ Đỗ Đại Tôn Tam Chi, phường Xuân Đỉnh. Năm 2016, Lễ hội truyền thống đình Chèm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Năm 2017, đình Chèm, phường Thụy Phương đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt. Năm 2018, Lễ hội bơi Đăm truyền thống, phường Tây Tựu cũng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trên địa bàn quận hiện nay có 24 di tích khi xếp hạng đã khoanh vùng khu vực bảo vệ I, II vào các thửa đất của các hộ dân đang sinh sống, ăn ở lâu dài. Điều này gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích cũng như ảnh hưởng tới đời sống của nhân dân, dẫn đến tình trạng đơn thư kiến nghị kéo dài. Để đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, cũng như phục vụ tốt công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di tích trên địa bàn, quận đang phối hợp với các sở, ngành chức năng xem xét, điều chỉnh khu vực bảo vệ I, II của các di tích có khoanh vùng bảo vệ vào các thửa đất của các hộ dân đang sinh sống, ăn ở lâu dài. Về công tác quản lý lễ hội, trong 5 năm qua, 100% các lễ hội truyền thống trên địa bàn quận được tổ chức theo đúng quy định của pháp luật. Các lễ hội trước khi tổ chức đều xây dựng kế hoạch, chương trình chi tiết, thành lập Ban chỉ đạo, Ban tổ chức lễ hội với đầy đủ các thành phần để chỉ đạo, quản lý và điều hành phù hợp với quy mô và tính chất của lễ hội.
Vừa qua, thực hiện các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và UBND thành phố Hà Nội về việc phòng chống dịch COVID-19 trong hoạt động lễ hội năm 2020, Phòng Văn hóa và Thông tin quận đã tham mưu UBND quận ban hành các văn bản chỉ đạo tạm dừng các lễ hội theo đúng quy định. Đến nay, quận đã thành lập 2 Đoàn kiểm tra công tác quản lý và tổ chức lễ hội để kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nội dung chỉ đạo của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và UBND thành phố Hà Nội về việc dừng tổ chức các lễ hội và các hoạt động phòng chống dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona gây ra trong di tích và lễ hội.
Phương Hà