Lễ hội truyền thống làng Lệ Mật năm 2023 – Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia đang diễn ra tại Đình Lệ Mật, phường Việt Hưng, quận Long Biên từ ngày 9 đến 12/5/2023 (từ ngày 20 đến 23/3 âm lịch).
Đây là Lễ hội được quận Long Biên tổ chức hàng năm và năm 2023, Lễ hội là dịp kỷ niệm 980 năm Ngày Đức Thánh mang dân làng Lệ Mật sang khai hoang lập lên “Thập Tam trại”.
Năm 2023, Lễ hội truyền thống làng Lệ Mật có phần lễ được tổ chức trang nghiêm, đảm bảo các nghi thức tế lễ truyền thống như: tế trực, lễ rước nước, lễ đệ văn, lễ dâng hương của 19 dòng họ và các di tích bạn… Các nghi thức tế lễ nêu cao đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” nhằm tôn vinh, tri ân công đức các bậc tiền nhân đã có công với nước, với dân làng và thể hiện ước nguyện của Nhân dân là cầu mong mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu.
Theo Ban Tổ chức, có ba hoạt động lớn, rất quan trọng với những đặc trưng riêng, độc đáo diễn ra trong Lễ hội truyền thống làng Lệ Mật. Đó là: Lễ Đả Ngư, Trò diễn diệt Giảo Long và Lễ rước “Thập Trang Trại”.
Lễ Đả Ngư (đánh cá ở giếng làng) được bắt nguồn từ sự tích chàng trai Lệ Mật xả thân đánh Giảo Long, cứu xác công chúa nhà Lý. Tương truyền một chàng thanh niên người làng Lệ Mật đã tìm được ngọc thể công chúa nhà Lý sau khi bị thủy quái làm đắm thuyền chết đuối. Vua ban thưởng gấm vóc, vàng bạc nhưng chàng từ chối và chỉ xin đưa dân nghèo Lệ Mật cùng mấy làng quanh đó sang vùng đất phía Tây kinh thành Thăng Long khai khẩn, làm trang trại. Vùng đất ấy dần trở nên trù phú, mở rộng thành 13 trại ấp mà sách sử gọi là khu “Thập Tam trại”. Hàng năm, người dân làng Lệ Mật mở hội từ ngày 20 đến 24/3 âm lịch để tưởng nhớ chàng trai Lệ Mật (Thành Hoàng làng Lệ Mật), người có công khai hoang lập ấp. Lễ Đả ngư là một màn trình diễn tâm linh, thông qua đó, gửi lời ước nguyện, tri ân của công chúa đối với vị Thành Hoàng làng. Ước nguyện ấy được tin rằng ứng nghiệm vào đêm trước đánh cá, trời thường vận mưa khiến cá chuyển từ Hồ Tây về giếng Ngọc. Nhân dân địa phương ai cũng tin rằng cá của công chúa gửi về bao giờ cũng được đánh dấu bằng chấm đỏ hoặc ngả vàng trên lớp vẩy.
Trò diễn diệt Giảo Long mô tả và tái tạo theo Thần tích Đức Thánh Thành hoàng Lệ Mật. Đây là điệu múa Rắn độc đáo ở sân đình. Con Rắn khổng lồ được làm bằng nan tre lợp vải, tượng trưng cho loài thủy quái đã bị chàng trai họ Hoàng dùng sức mạnh và ý chí của mình hạ gục. Các thanh niên khỏe mạnh trong làng được chọn vào đội múa Rắn và đóng chàng trai Lệ Mật. Một thiếu nữ xinh đẹp cũng được tuyển chọn để đóng vai công chúa. Nhạc múa là giàn bát âm và tiếng trống nhịp đôi kết hợp dồn dập, náo nức.
Lễ rước Thập Tam Trại là dịp để con cháu làng Lệ Mật (dân cư “Cựu quán”) và con cháu đi xa khai hoang bên Kinh đô (dân “Kinh quán”) gặp gỡ tay bắt mặt mừng, cùng chung niềm vui, ôn lại trang sử dựng làng đầy gian nan thuở nào và cùng nhau hứa hẹn giữ trọn mối tình quê hương gắn bó… Ngày nay, các đoàn của Thập Tam Trại từ quận Ba Đình và quận Đống Đa về đây dâng hương hoa lễ vật tri ân Đức Thánh – người đã có công khai sinh ra vùng đất mình đang định cư.
Sau phần lễ, phần hội của Lễ hội làng Lệ Mật được tổ chức với nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao, trò chơi dân gian độc đáo và hấp dấn. Bên cạnh đó, các hoạt động văn hoá văn nghệ, các hội thi hội diễn của quận như: Chung khảo Hội thi Trưởng ban Công tác mặt trận giỏi quận Long Biên năm 2023; Chung khảo hội diễn múa nghệ thuật không chuyên quận Long Biên năm 2023,… cũng sẽ được tổ chức nhằm tạo không khí vui tươi, sôi nổi trong không gian lễ hội. Đồng thời khai thác, phục hồi các loại hình văn hóa, văn nghệ dân gian của địa phương và giữ gìn, lưu truyền các giá trị văn hóa truyền thống.
Năm nay, Lễ hội truyền thống làng Lệ Mật được tổ chức trong 4 ngày, từ ngày 09/5/2023 đến hết ngày 12/5/2023 (ngày 20/3 – 23/3 âm lịch).Theo Phó Chủ tịch UBND quận Long Biên Đinh Thu Hương: Vinh dự được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của Quốc gia từ năm 2015, sau 3 năm phải dừng và hạn chế trong công tác tổ chức, Lễ hội truyền thống làng Lệ Mật năm nay được tổ chức với các hoạt động phong phú, mang đậm bản sắc truyền thống, độc đáo của đất và người Lệ Mật, Việt Hưng, Long Biên thân thiện và mến khách. Đặc biệt, năm 2023 là năm thứ hai làng Lệ Mật được UBND quận Long Biên lựa chọn là địa điểm tổ chức Tuần lễ văn hoá – thương mại – làng nghề (từ 10/5 đến 15/5/2023)”.
Phạm Linh