Ở Hà Nội, mít Sơn Đông, Sơn Tây nổi tiếng bao lâu nay vì có màu sắc đẹp, cùi dày, ít sơ, giòn, vàng và có vị ngọt đậm, mùi thơm cuốn hút.
Thơm ngon trái mít Sơn Đông
Mùa hè đến cũng là mùa mít chín, đâu đâu cũng thấy bày bán mít quê, đi đường thấy thoang thoảng mùi mít chín khiến ta chỉ muốn sà vào hàng, mua một miếng mít mang về cả nhà thưởng thức.
Ở Hà Nội, mít Sơn Đông, Sơn Tây nổi tiếng bao lâu nay vì có màu sắc đẹp, cùi dày, ít sơ, giòn, vàng và có vị ngọt đậm, mùi thơm cuốn hút. Đến thị xã Sơn Tây, hầu như ai cũng phải tìm mua cho mình một vài quả, ít hơn thì là một miếng mít Sơn Đông để thưởng thức.
Nếu có dịp tìm về xã Sơn Đông, ta sẽ thấy một điều: Hầu như gia đình nào cũng trồng một vài cây mít trong vườn nhà. Do khí hậu, chất đất, nhất là cái nắng gay gắt đặc trưng của vùng đất đá ong xứ Đoài mây trắng đã cho ra đời những trái mít thơm ngon, ngọt, ít nơi nào có được. Theo ngọc phả, xã Sơn Đông đã có cách đây rất lâu, xưa có tên là Cổ Liêu, người dân nơi đây sống bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi và săn bắn thú rừng. Nay rừng đã cách xa, dân Sơn Đông chỉ còn trồng trọt, chăn nuôi, trồng mít bán. Mít ở Sơn Đông tương truyền có từ khi người dân đến đây lập làng.
Đặc sản mít Sơn Đông
Ban giám khảo chấm giải cho các đội thi.
Ảnh: Phạm Hảo
Ưu điểm của trồng mít là cây ít sâu bệnh, không phải chăm sóc cầu kỳ, chỉ cần lưu ý tỉa cành sau mỗi vụ thu hoạch để vụ sau cây sẽ đậu quả nhiều hơn. Xưa nay, người Sơn Đông nhân giống mít bằng cách chọn ra những cây cho quả ngon nhất để lấy hạt, ươm mầm. Cây mít càng to, càng lâu năm, quả càng sai. Những quả mít già được hái xuống, đóng cọc tre tươi vào cuống mít, đem phơi nắng vài ngày là chín, mùi hương thơm lừng, cuốn hút. Trung bình một cây mít cho thu hoạch từ 3-5 triệu, những cây sai cho thu nhập trên 10 triệu đồng. Mỗi mùa mít, người ta chọn ra những quả ngon nhất để dâng kính lên tổ tiên và cầu mong tổ tiên phù hộ để năm sau thu hoạch được nhiều quả hơn. Mít Sơn Đông còn liên quan đến việc thờ cúng thành hoàng làng. Thế nên, ngày 7 tháng Giêng hàng năm không thể thiếu trái mít xanh hay còn gọi là mít chiêm dâng cúng Thánh trong mâm hoa quả ở đền Măng Sơn. Nhờ thơm ngon đặc biệt, nhiều năm nay mít trở thành loại cây ăn quả cho thu nhập cao của xã Sơn Đông. Toàn xã hiện có hàng nghìn cây mít được trồng tại 18 thôn trong xã, với các giống chủ yếu như: Mít mật, mít dai, mít na, mít tố nữ. Mít Sơn Đông không chỉ được bày bán ở Sơn Tây và các vùng lân cận mà còn được thương lái khắp cả nước đến mua nên thương hiệu mít Sơn Đông ngày càng vang xa.
Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của cây mít truyền thống, giới thiệu quảng bá sản phẩm, thương hiệu đặc sản mít Sơn Đông, đồng thời mở rộng thị trường mít, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân, những năm qua thị xã Sơn Tây đã nhiều lần tổ chức Hội thi “trái mít ngon, an toàn”. Từ Hội thi đã tuyển chọn những cây mít ngon, an toàn trên địa bàn để nhân giống. Hội thi trái mít ngon, an toàn lần thứ 4 năm 2022 vừa được tổ chức đã thu hút 11 đội đến từ 10 thôn trên địa bàn xã và Trường Bắn Sơn Đông tham dự. Các tiêu chí chấm điểm của Hội thi gồm gai mít, cùi mít, mùi vị, cách thức trình bày. Hội thi kết thúc, Ban Tổ chức đã trao 1 giải Nhất cho đội thôn Tây Ninh, đồng thời trao 2 giải Nhì, 4 giải Ba và 4 giải Khuyến khích cho các đội tham dự. Còn khách đến xem Hội thi có dịp được tận mắt chứng kiến và thưởng thức sản phẩm dân dã mà đặc trưng và đặc biệt của Sơn Đông: Mít.
Theo ông Nguyễn Duy Cường – Chủ tịch UBND xã Sơn Đông: Nhiều năm qua, xã đã vận động Nhân dân cải tạo vườn tạp, chuyển sang trồng mít. Xã đã triển khai nhiều hoạt động nhằm giúp người dân phát triển kinh tế từ cây mít như: Tổ chức hội thi trái mít ngon, an toàn; rà soát số lượng cây mít chất lượng cao tại 18 thôn để có phương án bảo tồn và nhân giống.
Sơn Đông còn khuyến khích Nhân dân trồng, nhân rộng các giống mít ngon, chất lượng tốt, đã được thẩm định. Hợp tác xã nông nghiệp dịch vụ, trong đó có tổ thu mua trái cây đã được thành lập nhằm giúp Nhân dân tiêu thụ sản phẩm và từng bước xây dựng thương hiệu mít Sơn Đông.
Về phía thị xã Sơn Tây, địa phương đã phối hợp với viện nghiên cứu cây trồng lai tạo cho ra giống mít Sơn Đông ra trái quanh năm để cung cấp cho thị trường. Đồng thời, chính quyền thị xã cũng quy hoạch vùng trồng mít, trong lâu dài sẽ xây dựng nhà máy chế biến các sản phẩm từ trái mít Sơn Đông.
Thanh Thanh