Làng nghề giò chả Ước Lễ được bảo hộ nhãn hiệu tập thể

Theo sử sách ghi lại, nghề làm giò chả Ước Lễ có từ thời nhà Mạc (1527-1592). Một cung tần trong triều đình là người làng Ước Lễ đã về quê xây cổng làng và dạy cho dân nghề làm giò chả.

Cho đến nay, cổng làng Ước Lễ vẫn tồn tại như một minh chứng về thời gian và dấu ấn của làng nghề 

Tại Ước Lễ, hiện chỉ còn hơn chục hộ làm giò chả phục vụ nhu cầu bà con, còn hầu hết đã mang tinh hoa làng nghề đi khắp muôn nơi. Người dân Ước Lễ sống ở đâu, mang theo nghề đến đó. Yếu tố làm nên sự thịnh vượng cho thương hiệu giò chả Ước Lễ không chỉ ở dự vị thơm ngon, an toàn vượt trội mà còn ở chiều dài lịch sử làng nghề. Giò lụa Ước Lễ không làm đại trà bởi công đoạn làm giò rất cầu kỳ và công phu từ khâu chọn lợn, pha thịt đến kỹ thuật gói giò, luộc giò…Trước kia, làm giò chả bằng tay, người làng lưu giữ những bí quyết giã thịt sao cho thật dẻo quánh đến mức không dính chày mới được. Đến những năm 1990, người dân chuyển sang làm bằng máy, sức lao động được giải phóng, nhưng dân làng vẫn giữ cách làm truyền thống là gói bằng lá chuối để giò thơm ngon, dậy mùi đặc trưng. Ông Nguyễn Đức Bình gắn bó lâu năm với nghề làm giò chả Ước Lễ chia sẻ: Giò chả Ước Lễ có điểm đặc biệt, yếu tố chọn thịt rất quan trọng, phải là thịt của con lợn khỏe mạnh, lấy phần thịt nào, tỷ lệ ra sao đều có công thức gia truyền. Thịt nguyên liệu phải đủ “âm – dương”, phần thịt màu đỏ là “dương” và phần thịt nhạt màu là “âm”. Người làm nghề phải biết cân đối “âm – dương” thì mới tạo ra thành phẩm giòn, dẻo, đẹp và ngon được…
Cách chế biến giò của người Ước Lễ cũng rất riêng, dù giã tay hay xay bằng máy thì khi thịt chuyển màu như thế nào mới cho gia vị không phải ai cũng làm được. Chính sự công phu trên đã tạo ra những khoanh giò ngon mang sắc hồng phớt nhẹ, xuất hiện lỗ lăn tăn tròn nhỏ, dậy hương, khi dùng dao thái bị dính mặt giò, khó thái chứ không trơn tuột. Đáp ứng nhu cầu của thực khách, người Ước Lễ còn sáng tạo các loại giò khác như giò bò, giò gà, giò xào. Mỗi loại giò có một vị ngon khác nhau nhưng vẫn mang hương vị đặc trưng, không hóa chất, quả giò chắc chắn, đẹp mắt.

Dù đi đâu, người Ước Lễ vẫn luôn lưu giữ tinh hoa làng nghề

Giò lấy biết bao mồ hôi, công sức của người Ước Lễ thì chả được hình thành cũng phải trải qua rất nhiều nhọc nhằn. Chả quế Ước Lễ được coi như món “thượng hảo”. Công đoạn sơ chế giống như làm giò lụa, nhưng khi pha chế thì có thêm bột quế. Muốn có chả ngon phải nướng bằng than hoa. Khi chín, chả quế có màu vàng ươm, thưởng thức thấy dậy mùi thơm, vị cay hấp dẫn của quế, vị ngọt của mật ong và phảng phất hương nồng của hoa hiên. Ngoài chả quế còn có chả rán. Chả rán cũng có dư vị riêng. Chả rán Ước Lễ ăn rất thơm và ngậy. Chính “bí quyết” của làng nghề 500 tuổi đã làm nên sự tinh túy cho món giò chả Ước Lễ hôm nay.

Những năm gần đây, xã Tân Ước đã tổ chức lễ hội làng nghề văn hóa ẩm thực giò chả Ước Lễ vào dịp cuối năm nhằm giới thiệu không gian văn hóa làng nghề, quảng bá sản phẩm và quy trình làm nghề. Đặc biệt, lễ hội tái hiện quy trình giã giò truyền thống bằng cối đá, đắp ống chả thảo quế nặng tới vài trăm ki lô gam… Lễ hội cũng là dịp để người dân làng nghề trao truyền bí kíp, đồng thời thể hiện nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực của Ước Lễ.

Ngày 26/7/2023, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp chứng nhận đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Ước Lễ – làng nghề ẩm thực giò chả” cho Hợp tác xã Giò chả Ước Lễ, thôn Ước Lễ, xã Tân Ước với 24 thành viên. Nhãn hiệu có các màu xanh lá cây, xanh nõn chuối, trắng.

Sau khi đón nhận nhãn hiệu tập thể, Hợp tác xã Giò chả Ước Lễ sẽ phối hợp Hội Văn hóa ẩm thực giò chả Ước Lễ mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế địa phương, đó là xây dựng làng nghề trở thành điểm du lịch hấp dẫn. Đặc biệt, để làng nghề giò chả Ước Lễ ngày càng phát triển, huyện Thanh Oai đã quy hoạch khu công nghiệp làng nghề tại xã Tân Ước với định hướng công nghiệp xanh. Tại đây sẽ tái hiện trung tâm giới thiệu sản phẩm, không gian văn hóa làng cổ nhằm tiếp nối dòng chảy làng nghề 500 năm tuổi.

Mai Chi