Trẩy hội Chùa Hương

Lễ hội Chùa Hương gắn liền với tín ngưỡng dângian thờ Chúa Ba. Tương truyền rằng công chúa DiệuThiện đã tu hành 9 năm tại Hương Sơn, sau đó đắc đạo hành Phật để phổ độ chúng sanh. Thời điểm mà công chúa Diệu Thiện đắc đạo cũng chính là giữa mùa Xuân, trăm hoa đua nở, cây cỏ xanh tươi, vạn vật tương sinh tương ái.

Tháng 3 năm 1770, Chúa Trịnh Sâm trong chuyếntuần du tại Trấn Sơn Nam đã đến chùa Hương Tích vãn cảnh, thắp hương và đề lên cửa động 5 chữ “Nam Thiên Đệ Nhất Động”. Điều này đã biến động Hương Tích trở thành một di tích lớn và là tiền đề cho sự hìnhthành của lễ hội Chùa Hương. Đến năm 1896, niên hiệu Thành Thái thứ 8, lễ hội Chùa Hương mới chính thức được tổ chức như một lễ hội thực thụ và trở thành một trong những lễ hội lớn nhất của Việt Nam.

Ý nghĩa của lễ hội Chùa Hương nằm trọn vẹn trong phần lễ và phần hội. Phần lễ thể hiện cho tín ngưỡng thờ cúng của tổng thể các tôn giáo Việt Nam lúc bấy giờ, bao gồm Phật Giáo, Nho Giáo và Đạo giáo. Phần hội Chùa Hương thể hiện cho sự kết nối, hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, gia tăng sức mạnh đoàn kết dân tộc. Ngoài ra, lễ hội Chùa Hương còn thể hiện khát vọng của con người Việt Nam chất phác, mong muốn hòa hợp giữa thực và mơ, tục và tiên, hành động và trao quyền.

Lễ hội Chùa Hương diễn ra trên địa bàn xã Hương Sơn, thuộc địa phận huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội. Lễ Chùa Hương khai hội vào ngày mùng 6 tháng Giêng âm lịch và thường kéo dài đến hạ tuần tháng 3 âm lịch. Chính hội diễn ra từ ngày 15 đến 20 tháng 2, cũng là thời gian Phật tử và du khách đến tham quan, cúng viếng và dự hội đông nhất.

Phần lễ của lễ hội Chùa Hương rất đặc sắc, thể hiện trọn vẹn tín ngưỡng thờ cúng dân gian của người miền Bắc nói riêng. 

Vào mùng 6 tháng 1 Âm lịch, lễ hội chùa Hương chính thức bắt đầu với lễ khai sơn hay còn gọi lễ mở cửa rừng ở làng Yến Vi và Phú Yên. Nghi lễ khai sơn vốn là nghi lễ nông nghiệp của người Việt cổ để tạ thần núi, tạ chúa sơn lâm và cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, gặp nhiều may mắn. Ngày nay, lễ khai sơn chứa hàm ý mới là mở cửa chùa, khai lễ. Trong buổi lễ sẽ trưng bày hương, đèn, nến, hoa, hoa quả, đồ chay. Sau đó các vị tăng ni mặc áo cà sa sẽ tiến hành cúng bái theo nghi thức. Trong ngày khai hội cũng có lễ hội dâng hương để tưởng nhớ các vị tướng của vua Hùng, phần này do nhà chức trách của địa phương tổ chức.

Phần hội của lễ hội Chùa Hương cũng đặc sắc không kém và cũng là phần thu hút rất nhiều du khách tham gia. Phần hội bao gồm nhiều hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí diễn ra trên các tuyến đường, thôn làng của xã Hương Tích. 

Các hoạt văn hóa dân tộc thú vị có thể kể đến như chèo thuyền, leo núi, hát chầu văn. Vào những ngày chính hội, khi đi dọc trên các bến đò hay tuyến đường của Hương Tích, du khách sẽ được thưởng thức những làn điệu dân ca hát chèo, hát xẩm độc đáo và thú vị.

Năm nay, với chủ đề “Lễ hội Chùa Hương an toàn, văn minh, thân thiện”, Ban Tổ chức lễ hội Du lịch Chùa Hương sẽ triển khai các hoạt động đảm bảo phong phú, đa dạng, hấp dẫn, góp phần phát huy giá trị quần thể khu Di tích Thắng cảnh Hương Sơn– Di tích Quốc gia đặc biệt. Bên cạnh đó, UBND huyện sẽ tiếp tục thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Trung ương, Thành phố trong công tác phòng chống dịch bệnh. Làm tốt công tác quản lý và tổ chức điều hành Lễ hội đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, trật tự an toàn giao thông, an toàn vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường…Đồng thời tạo điều kiện tốt nhất để khu khách về tham quan, trẩy hội và thưởng ngoạn danh lam thắng cảnh sơn thủy hữu tình, mang đậm nét văn hóa Phật giáo Việt Nam đã được lưu truyền, xứng danh “Nam thiên đệ nhất động”.

Thanh Mai